Inwoners praten elkaar bij over digitale weerbaarheid

Gepubliceerd op 16 februari 2022 om 15:00

Het slachtofferschap van online criminaliteit neemt toe, de schade groeit en de weerbaarheid blijft achter. Met het project Digitaal Veilig in de Wijk, zet Den Haag vrijwilligers in om slachtofferschap onder inwoners tegen te gaan. “Het zou fantastisch zijn als we niet alleen een netwerk hebben binnen de stad, maar ook tussen de steden.”

De moeder die dit WhatsAppbericht ontvangt, wil haar bestolen kind direct helpen: ‘Hi mam, mijn laptop, telefoon en portemonnee zijn gestolen. Daarom app ik je nu via de telefoon van een huisgenootje. Balen, want ik moet echt snel nieuwe spullen hebben voor mijn studie. Kan ik 1500 euro van je lenen? Je krijgt het volgende week terug. Je mag maar tot 750 per tikkie, dus kun je 2 keer overmaken? Alvast bedankt!’ 

Ze maakt wel 3 keer het maximale bedrag over. Maar dan slaat de twijfel toe, is deze noodkreet wel echt? Ze belt het nummer van de gestolen mobiel en wordt vrolijk begroet door haar dochter. Spullen gestolen? Gelukkig niet! ‘Je moet wel aangifte doen hoor, mam!’ adviseert de dochter geschrokken. ‘Ach, dat haalt niks uit’, besluit de moeder. ‘Wat moet de politie hiermee? Mijn geld is verdwenen, dat ga ik toch niet meer terugkrijgen.’ Wat de moeder niet tegen haar dochter zegt, is dat ze zich doodschaamt dat ze hierin is gestonken. Ze vindt deze verhalen altijd zo tenenkrommend naïef. 

Online zwendel

Guido Dam kent wel meer van dit soort verhalen uit zijn omgeving. Omdat hij een opleiding achter de rug heeft die draait om cybersecurity, weet hij meer dan de gemiddelde Nederlander hoe een burger of bedrijf zich beter kan beveiligen. Toen hij in het wijkblad van Benoordenhout een oproep van de gemeente zag voor ambassadeurs voor het project Digitaal Veilig in de Wijk, meldde hij zich direct aan als vrijwilliger. Met dit project wil Den Haag burgers en bedrijven weerbaarder maken tegen online zwendel. Dam maakt daar graag wat tijd voor vrij, want: “Niet iedereen kan zich een sjiek cybersecuritybedrijf veroorloven, maar iedereen heeft wel een gelijke mate van bescherming nodig.” 

Persoonlijke gegevens ontfutselen

De bedrijven in Den Haag kampen vooral met DDoS-aanvallen en ransomware. De meest voorkomende manieren waarop inwoners worden benadeeld zijn de vriend-in-nood-fraude, zoals de moeder die denkt dat haar dochter in geldnood zit, of helpdeskfraude, ‘u heeft een probleem met uw computer’. Zowel bedrijven als burgers hebben last van phishing, de meest succesvolle manier om een computer binnen te komen en persoonlijke gegevens te ontfutselen. 

Onderzoeken van het CBS, het CPB of de Rijksoverheid geven een soortgelijk beeld: het slachtofferschap neemt toe, de schade groeit en de weerbaarheid blijft achter. Mensen beschermen zich onvoldoende tegen criminele uitwassen. “We worden allemaal steeds afhankelijker van digitale middelen”, zegt Bram Perenboom, adviseur Digitale Weerbaarheid van de gemeente Den Haag en projectleider van Digitaal Veilig in de Wijk. “Problemen en criminaliteit op gebied van cyber komen steeds vaker voor en zijn steeds lastiger te herkennen. Daarom is het belangrijk om je ertegen te wapenen.”  

Den Haag en andere steden

Ere wie ere toekomt, Breda was met de Digitale Buurtambassadeur de eerste gemeente die vrijwilligers bijspijkerde op gebied van digitale veiligheid, zodat zij hun buurtgenoten kunnen informeren. Samen met politie en de Avans Hogeschool werkt gemeente Breda vanuit de buurtpreventiegroepen. Utrecht richt zich op het weerbaar maken van inwoners door middel van Stadsmakers Digitale Veiligheid.  Amsterdam richt zich met cyberambassadeurs op het mkb. In Den Haag kunnen zowel inwoners als ondernemers zich als vrijwilliger inzetten voor digiweerbaarheid. Perenboom: “Het gaat vooral om het in acht nemen van de basismaatregelen. Met goede wachtwoorden, direct uitvoeren van updates en regelmatige back-ups, kunnen we al heel wat slachtoffers voorkomen.” 

Inwoners informeren elkaar

In het najaar van 2020 startte Den Haag met Digitaal Veilig in de Wijk. Inmiddels zijn er 25 ambassadeurs actief in stadsdeel Loosduinen en in de wijken Wateringseveld, de Vruchtenbuurt en Benoordenhout. Samen met de politie en de gemeente verzorgen de ambassadeurs presentatiebijeenkomsten in hun wijken, ze verspreiden flyers, vullen een hoekje in het wijkblad, ze staan met informatie in winkelcentra, er is een website en er zijn Facebookgroepen. 

“De kracht van dit project is dat we heel dicht bij de doelgroep zitten”, aldus ambassadeur Dam. “We maken zelf deel uit van de inwoners die we willen bereiken, studenten helpen medestudenten verder, senioren spreken andere senioren aan en weer anderen hebben contact bij sportclubs of met ondernemers. De inwoners en ondernemers informeren elkaar en de gemeente en politie springen met informatie bij waar nodig.”

De ambassadeurs leggen contact met publieke en private partijen in hun eigen wijken voor samenwerking. Naast bijpraten van wijkbewoners, verwijzen de ambassadeurs ook naar informatie van bijvoorbeeld SeniorWebDigital Trust Center of Veiliginternetten.nl. Immers, online is al enorm veel goede informatie te vinden.

Steun van gemeente en politie

De gemeente en politie ondersteunen de ambassadeurs met faciliteiten en met kennis over bijvoorbeeld de meest voorkomende vormen van cybercriminaliteit. Zo organiseerden ze een training samen met het Digital Trust Center, dat is gespecialiseerd in het digitaal weerbaarder maken van ondernemers. De Fraudehelpdesk kwam wat vertellen over verschillende vormen van online fraude, de Betaalvereniging Nederland gaf inzage over hoe de zaken zijn geregeld op de fraude-afdelingen van banken en een cybercrime-specialist van de politie heeft de ambassadeurs bijgepraat over aangifte doen van cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit. Dat helpt de ambassadeurs om benadeelde buurtgenoten door te kunnen verwijzen, zoals naar de Fraudehelpdesk of naar de juiste loketten van de bank of de politie. 

De wijkagenten trekken met de ambassadeurs op en de politie biedt data. Een lastigheid is dat lang niet alle incidenten van online criminaliteit worden aangegeven bij de politie, zoals de moeder in het voorbeeld. 

Hoe pak je het aan

Het project Digitaal Veilig in de Wijk gaat in ieder geval nog een jaar in de huidige vorm voort. “We zijn nu samen met de politie aan het uitzoeken hoe we het project verder kunnen ontwikkelen”, zegt Perenboom. Inmiddels zijn er al doende wat lessen geleerd. Perenboom: “Wat betreft geld: er is wat opstartgeld nodig, maar als het project eenmaal draait dan kun je met veel minder middelen toe.” 

“Je moet ook nadenken over de structuur: breng je het ambassadeurschap onder bij buurtpreventiegroepen of een stichting, of maak je gebruik van bestaande subsidieregelingen. Dan heb je een andere constructie dan het convenant dat er bij ons in Den Haag onder ligt.” Bij aanvang vraagt het project veel ondersteuning, maar op langere termijn kan de gemeente het project wat meer loslaten. “Groepen die al wat langer draaien, vragen steeds minder hulp van de gemeente of de politie.”

Veel meer synergie

Perenboom wil doorlopend zijn oor te luisteren blijven leggen bij de inwoners en ondernemers. Bieden we nog steeds het juiste? Het project moet niet te veel worden dicht getimmerd, want: “De criminaliteit verandert, het probleem verandert, maar ook de manier waarop mensen ermee omgaan.” Uiteindelijk hoopt Perenboom dat er in heel Nederland ambassadeurs gaan samenwerken tegen online criminaliteit. “Het zou fantastisch zijn als we niet alleen een netwerk van laagdrempelige informatie hebben binnen de stad, maar ook tussen de steden. En dat er veel meer synergie is tussen inwoners, ondernemers, kennisinstellingen, overheden en politie. Dat een ambassadeur maar hoeft te vragen om data en dat we dat direct kunnen leveren.”

Wil jij ook de digitale weerbaarheid in jouw gemeente vergroten? Het CCV heeft een database samengesteld van lokale cyberprojecten. Vragen of wil je sparren? Neem contact op met CCV-adviseur Colin Voetee, via telefoon: 06 10 447 801 of e-mail: colin.voetee(at)hetccv.nl.

Bron: ccv-secondant.nl

Gerelateerde artikelen

Meer info over Veilig digitaal Breda 

 

Inschrijven voor wekelijkse nieuwsbrief

 

Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.

Meer actueel cybercrime nieuws

Verkenningsonderzoek naar ransomware-aanvallen bij Nederlandse overheidsdiensten en bedrijven

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft in samenwerking met het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) verkenningsonderzoek gedaan naar ransomware-aanvallen bij Nederlandse overheidsdiensten en bedrijven. De onderzoekers keken onder meer naar de tijdslijn en kosten van aanvallen met gijzelsoftware. Vanwege de gevoeligheid van de verzamelde data, is het rapport niet online gepubliceerd. Dat schrijft het CBS in een persbericht.

Lees meer »

Celstraf van drie jaar geëist tegen 35-jarige cybercrimineel ‘Han Solo’

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft tegen een 35-jarige man uit Heerenveen een gevangenisstraf van 3 jaar geëist en het terugbetalen van het wederrechtelijk voordeel van €318.050,63. Hem wordt verweten dat hij door het handelen in digitale lijsten met persoonsgegevens, zogenaamde leads, een grote bijdrage heeft geleverd aan bankhelpdeskfraude met mogelijke vele gedupeerden wereldwijd.

Lees meer »

Overzicht cyberaanvallen week 19-2022

Ransomware treft ziekenhuizen in provincie Luxemburg te Belgie, digitale televisiegidsen van Russische tv-aanbieders werden maandagochtend gehackt en geen diplomatieke reactie na cyberaanval op Nederlandse olieterminals. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.

Lees meer »

Cybercrime nieuwsbrief 209 week 19-2022

Is de ‘NewProfilePic-app’ Russische malware, hoe werkt de Apple, Google en Samsung Pay oplichtingstruc en Costa Rica, eerste land dat de noodtoestand afroept als gevolg van een cyberaanval. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 209.

Lees meer »

Digiweerbaar met de Cyber Sessies: Aflevering 5 'Digitaal ben je zo veilig als de zwakste schakel'

Zelf kun je je bedrijf nog zo goed tegen cybercriminelen hebben beveiligd, maar wat als een belangrijke toeleverancier wordt gehackt? In deze aflevering van Cyber Sessies draait het om hoe om te gaan met aanvallen in de leveranciersketen. Presentator Remy Gieling spreekt hierover met drie kopstukken uit de wereld van digitale veiligheid; Frank Groenewegen (partner Cyber Risk Deloitte), Erno Doorenspleet (vice president CTO KPN Security) en Daan Keuper (security researcher Computest). 

Lees meer »

Is de ‘NewProfilePic-app’ Russische malware?

De app 'New Profile Pic' staat zowel in de Apple App Store als in de Google Play Store op nummer één in de ranglijst van de populairste, meest gedownloade apps. Daarmee is de app momenteel dus populairder dan apps als Instagram, TikTok, Snapchat, YouTube en Messenger. Maar om deze app is momenteel het één en ander te doen: zo gaat het gerucht dat de app in werkelijkheid malware bevat van Russische makelij, dat gebruikers van de app slachtoffer worden van oplichting én dat de app data doorsluist naar het Kremlin. Hoe zit dat? In dit artikel leggen we het uit.

Lees meer »

“Deze onaanvaardbare cyberaanval is het zoveelste voorbeeld van het aanhoudende patroon van onverantwoordelijk gedrag van Rusland in cyberspace”

De Europese Unie beschuldigt Rusland ervan “kwaadaardige cyberactiviteiten” tegen Oekraïne te hebben uitgevoerd. Eén specifieke aanval, die tegen het satellietnetwerk KA-SAT, wordt scherp veroordeeld. De lidstaten beraden zich om verdere stappen te nemen om Rusland een halt toe te roepen. Dat staat in een persverklaring van de Europese Raad, waar de regeringsleiders van alle 27 EU-landen zitting in hebben.

Lees meer »

Overzicht cyberaanvallen week 18-2022

Schoonmaakbedrijf CWS getroffen door cyberaanval, populaire ransomware door middel van kwetsbaarheid uit te schakelen en forse premiestijging cyberverzekeringen door ransomware-aanvallen. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.

Lees meer »