Het slachtofferschap van online criminaliteit neemt toe, de schade groeit en de weerbaarheid blijft achter. Met het project Digitaal Veilig in de Wijk, zet Den Haag vrijwilligers in om slachtofferschap onder inwoners tegen te gaan. “Het zou fantastisch zijn als we niet alleen een netwerk hebben binnen de stad, maar ook tussen de steden.”
De moeder die dit WhatsAppbericht ontvangt, wil haar bestolen kind direct helpen: ‘Hi mam, mijn laptop, telefoon en portemonnee zijn gestolen. Daarom app ik je nu via de telefoon van een huisgenootje. Balen, want ik moet echt snel nieuwe spullen hebben voor mijn studie. Kan ik 1500 euro van je lenen? Je krijgt het volgende week terug. Je mag maar tot 750 per tikkie, dus kun je 2 keer overmaken? Alvast bedankt!’
Ze maakt wel 3 keer het maximale bedrag over. Maar dan slaat de twijfel toe, is deze noodkreet wel echt? Ze belt het nummer van de gestolen mobiel en wordt vrolijk begroet door haar dochter. Spullen gestolen? Gelukkig niet! ‘Je moet wel aangifte doen hoor, mam!’ adviseert de dochter geschrokken. ‘Ach, dat haalt niks uit’, besluit de moeder. ‘Wat moet de politie hiermee? Mijn geld is verdwenen, dat ga ik toch niet meer terugkrijgen.’ Wat de moeder niet tegen haar dochter zegt, is dat ze zich doodschaamt dat ze hierin is gestonken. Ze vindt deze verhalen altijd zo tenenkrommend naïef.
Online zwendel
Guido Dam kent wel meer van dit soort verhalen uit zijn omgeving. Omdat hij een opleiding achter de rug heeft die draait om cybersecurity, weet hij meer dan de gemiddelde Nederlander hoe een burger of bedrijf zich beter kan beveiligen. Toen hij in het wijkblad van Benoordenhout een oproep van de gemeente zag voor ambassadeurs voor het project Digitaal Veilig in de Wijk, meldde hij zich direct aan als vrijwilliger. Met dit project wil Den Haag burgers en bedrijven weerbaarder maken tegen online zwendel. Dam maakt daar graag wat tijd voor vrij, want: “Niet iedereen kan zich een sjiek cybersecuritybedrijf veroorloven, maar iedereen heeft wel een gelijke mate van bescherming nodig.”
Persoonlijke gegevens ontfutselen
De bedrijven in Den Haag kampen vooral met DDoS-aanvallen en ransomware. De meest voorkomende manieren waarop inwoners worden benadeeld zijn de vriend-in-nood-fraude, zoals de moeder die denkt dat haar dochter in geldnood zit, of helpdeskfraude, ‘u heeft een probleem met uw computer’. Zowel bedrijven als burgers hebben last van phishing, de meest succesvolle manier om een computer binnen te komen en persoonlijke gegevens te ontfutselen.
Onderzoeken van het CBS, het CPB of de Rijksoverheid geven een soortgelijk beeld: het slachtofferschap neemt toe, de schade groeit en de weerbaarheid blijft achter. Mensen beschermen zich onvoldoende tegen criminele uitwassen. “We worden allemaal steeds afhankelijker van digitale middelen”, zegt Bram Perenboom, adviseur Digitale Weerbaarheid van de gemeente Den Haag en projectleider van Digitaal Veilig in de Wijk. “Problemen en criminaliteit op gebied van cyber komen steeds vaker voor en zijn steeds lastiger te herkennen. Daarom is het belangrijk om je ertegen te wapenen.”
Den Haag en andere steden
Ere wie ere toekomt, Breda was met de Digitale Buurtambassadeur de eerste gemeente die vrijwilligers bijspijkerde op gebied van digitale veiligheid, zodat zij hun buurtgenoten kunnen informeren. Samen met politie en de Avans Hogeschool werkt gemeente Breda vanuit de buurtpreventiegroepen. Utrecht richt zich op het weerbaar maken van inwoners door middel van Stadsmakers Digitale Veiligheid. Amsterdam richt zich met cyberambassadeurs op het mkb. In Den Haag kunnen zowel inwoners als ondernemers zich als vrijwilliger inzetten voor digiweerbaarheid. Perenboom: “Het gaat vooral om het in acht nemen van de basismaatregelen. Met goede wachtwoorden, direct uitvoeren van updates en regelmatige back-ups, kunnen we al heel wat slachtoffers voorkomen.”
Inwoners informeren elkaar
In het najaar van 2020 startte Den Haag met Digitaal Veilig in de Wijk. Inmiddels zijn er 25 ambassadeurs actief in stadsdeel Loosduinen en in de wijken Wateringseveld, de Vruchtenbuurt en Benoordenhout. Samen met de politie en de gemeente verzorgen de ambassadeurs presentatiebijeenkomsten in hun wijken, ze verspreiden flyers, vullen een hoekje in het wijkblad, ze staan met informatie in winkelcentra, er is een website en er zijn Facebookgroepen.
“De kracht van dit project is dat we heel dicht bij de doelgroep zitten”, aldus ambassadeur Dam. “We maken zelf deel uit van de inwoners die we willen bereiken, studenten helpen medestudenten verder, senioren spreken andere senioren aan en weer anderen hebben contact bij sportclubs of met ondernemers. De inwoners en ondernemers informeren elkaar en de gemeente en politie springen met informatie bij waar nodig.”
De ambassadeurs leggen contact met publieke en private partijen in hun eigen wijken voor samenwerking. Naast bijpraten van wijkbewoners, verwijzen de ambassadeurs ook naar informatie van bijvoorbeeld SeniorWeb, Digital Trust Center of Veiliginternetten.nl. Immers, online is al enorm veel goede informatie te vinden.
Steun van gemeente en politie
De gemeente en politie ondersteunen de ambassadeurs met faciliteiten en met kennis over bijvoorbeeld de meest voorkomende vormen van cybercriminaliteit. Zo organiseerden ze een training samen met het Digital Trust Center, dat is gespecialiseerd in het digitaal weerbaarder maken van ondernemers. De Fraudehelpdesk kwam wat vertellen over verschillende vormen van online fraude, de Betaalvereniging Nederland gaf inzage over hoe de zaken zijn geregeld op de fraude-afdelingen van banken en een cybercrime-specialist van de politie heeft de ambassadeurs bijgepraat over aangifte doen van cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit. Dat helpt de ambassadeurs om benadeelde buurtgenoten door te kunnen verwijzen, zoals naar de Fraudehelpdesk of naar de juiste loketten van de bank of de politie.
De wijkagenten trekken met de ambassadeurs op en de politie biedt data. Een lastigheid is dat lang niet alle incidenten van online criminaliteit worden aangegeven bij de politie, zoals de moeder in het voorbeeld.
Hoe pak je het aan
Het project Digitaal Veilig in de Wijk gaat in ieder geval nog een jaar in de huidige vorm voort. “We zijn nu samen met de politie aan het uitzoeken hoe we het project verder kunnen ontwikkelen”, zegt Perenboom. Inmiddels zijn er al doende wat lessen geleerd. Perenboom: “Wat betreft geld: er is wat opstartgeld nodig, maar als het project eenmaal draait dan kun je met veel minder middelen toe.”
“Je moet ook nadenken over de structuur: breng je het ambassadeurschap onder bij buurtpreventiegroepen of een stichting, of maak je gebruik van bestaande subsidieregelingen. Dan heb je een andere constructie dan het convenant dat er bij ons in Den Haag onder ligt.” Bij aanvang vraagt het project veel ondersteuning, maar op langere termijn kan de gemeente het project wat meer loslaten. “Groepen die al wat langer draaien, vragen steeds minder hulp van de gemeente of de politie.”
Veel meer synergie
Perenboom wil doorlopend zijn oor te luisteren blijven leggen bij de inwoners en ondernemers. Bieden we nog steeds het juiste? Het project moet niet te veel worden dicht getimmerd, want: “De criminaliteit verandert, het probleem verandert, maar ook de manier waarop mensen ermee omgaan.” Uiteindelijk hoopt Perenboom dat er in heel Nederland ambassadeurs gaan samenwerken tegen online criminaliteit. “Het zou fantastisch zijn als we niet alleen een netwerk van laagdrempelige informatie hebben binnen de stad, maar ook tussen de steden. En dat er veel meer synergie is tussen inwoners, ondernemers, kennisinstellingen, overheden en politie. Dat een ambassadeur maar hoeft te vragen om data en dat we dat direct kunnen leveren.”
Wil jij ook de digitale weerbaarheid in jouw gemeente vergroten? Het CCV heeft een database samengesteld van lokale cyberprojecten. Vragen of wil je sparren? Neem contact op met CCV-adviseur Colin Voetee, via telefoon: 06 10 447 801 of e-mail: colin.voetee(at)hetccv.nl.
Bron: ccv-secondant.nl
Meer info over Veilig digitaal Breda
Inschrijven voor wekelijkse nieuwsbrief
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.
Meer actueel cybercrime nieuws
Phishing, nepshop en fraude meldingen week 46-2021
Het melden van 'digitale oplichting' pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?!, Radar, Kassa, of Fraudehelpdesk dan weten, want Samen bestrijden we cybercrime / digitale fraude. Ben je slachtoffer geworden van oplichting doe dan 'altijd' aangifte bij de politie.
Terroristen gebruiken sociale media en het darkweb om te radicaliseren, te rekruteren en aan te zetten tot geweld
De EU en haar lidstaten werken samen om radicalisering in Europa te voorkomen. Radicalisering is niet nieuw. Wel is het de laatste jaren een ernstiger bedreiging geworden, met name door nieuwe technologieën en het toenemend gebruik van internet en sociale media.
Online seksuele intimidatie, waaronder de fameuze ongevraagde dickpick, behoort inmiddels tot de orde van de dag
In september van dit jaar zit een vriendin van me in de trein. Ze krijgt een melding van Airdrop: iemand in de buurt wil haar een foto sturen. Uit automatisme klikt ze op accepteren. Het blijkt een dickpick: de vijfde in een paar maanden tijd. Ze kijkt nog even schichtig om zich heen: wie is de verzender in kwestie, houdt hij haar in de gaten?
Netflix, Disney en Amazon Prime zijn makkelijk te gebruiken voor phishing-scams
Scammers doen zich sinds kort voor als Netflix en andere streamingdiensten. Dat meldt cybersecuritybedrijf Kaspersky in zijn rapport woensdag.
Aanhouding 20 jarige te koppelen aan meer dan 100 cybercrime zaken
Met de aanhouding van een 20-jarige man uit Den Haag denkt de recherche meer dan honderd oplichtingszaken te hebben opgelost. Er is tussen 26 november 2020 en 21 september 2021 bijna 30.000 euro gestolen van rekeningen van slachtoffers via de zogenoemde Tikkie-fraude en 1 cent-methode. De verdachte wordt vrijdag 19 november voorgeleid bij de rechter-commissaris.
“De daders van phishing zijn vaak jong, hanteren steeds slimmere methoden en spelen in op de actualiteit”
De schade als gevolg van phishing en bankhelpdesk fraude neemt toe, meldde De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) gisteren. De daders van phishing zijn vaak jong, hanteren steeds slimmere methoden en spelen in op de actualiteit. Zo hoorde op 12 november een 22-jarige verdachte van phishing voor de Amsterdamse rechtbank een straf van drie jaar cel tegen zich eisen. Hij lichtte zijn slachtoffers op door zich voor te doen als een medewerker van WoningNet.
Voorkom hacking met een ‘Security key’ als Tweestapsverificatie
Internetcriminelen bedenken telkens wat nieuws om achter jouw persoonsgegevens te komen. Gelukkig wordt er ook vaak weer iets bedacht om jezelf te beschermen, zoals het inmiddels bekende Tweestapsverificatie. Maar met een zogeheten security key kun je jouw gegevens nóg beter beschermen. We leggen uit hoe het werkt en hoe jij zo’n fysieke beveiligingssleutel kunt gebruiken.
Onbewust kwaadwillenden toegang geven tot je privégegevens ‘Assisted selfie fraude’
Er zijn inmiddels tientallen vormen van cybercrime, zoals phishing, spoofing, catfishing, sim-swapping, doxing, sextortion, social engineering en ransomware. Consumenten geven soms onbewust kwaadwillenden toegang tot hun privégegevens. Met zogeheten ‘assisted selfie-fraude’ is dat niet anders. We leggen uit hoe dit werk en hoe je jezelf kunt beschermen.
Geldezels prooi voor de politie en de georganiseerde misdaad
De politie heeft de afgelopen maanden verspreid door heel Nederland 14 zogeheten geldezels aangehouden. Dit zijn personen, vaak kwetsbare jongeren, die hun bankrekening ter beschikking stellen aan criminelen. Tegen twaalf van hen is een dossier opgemaakt en doorgestuurd naar het Openbaar Ministerie. De officier van justitie bepaalt of ze vervolgd worden. Dat schrijft de politie op haar website.
Overzicht cyberaanvallen week 44/45-2021
Gezochte Russische cybercrimineel aangehouden op Schiphol, malafide advertenties besmetten ongepatchte IE-gebruikers met ransomware en wetsvoorstel VS verbiedt losgeld betaling ransomware van boven 100.000 dollar. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.
Cybercrime nieuwsbrief 183 week 44/45-2021
‘Pig butchering scam’ wereldwijd in opmars ook in Nederland reeds slachtoffers, toename in agressiviteit en brutaliteit van ransomware cybercriminelen en waarom wijzen de vingers al snel naar Rusland bij cyberaanvallen, hoe zit dat eigenlijk? Dit en meer lees je in nieuwsbrief 183.
Phishing, nepshop en fraude meldingen week 44/45-2021
Het melden van 'digitale oplichting' pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?!, Radar, Kassa, of Fraudehelpdesk dan weten, want Samen bestrijden we cybercrime / digitale fraude. Ben je slachtoffer geworden van oplichting doe dan 'altijd' aangifte bij de politie.