Bij Whatsapp-fraude benaderen criminelen slachtoffers via WhatsApp en doen zij zich voor als een familielid in geldnood. Bellen naar het betreffende nummer ontmaskert de oplichter al snel, maar wat als deze straks kan opnemen met een perfect nagemaakte stem?
Volgens de Fraudehelpdesk is WhatsApp-fraude nog altijd een groot probleem. Zo kwamen er in 2021 meer dan 8000 meldingen binnen bij het meldpunt. Meer dan de helft van de slachtoffers is boven de 50 jaar. Nieuwe technologie maakt het straks nog lastiger om oplichters te herkennen.
VIN-fraude
De 62-jarige Yvonne uit ‘s-Hertogenbosch kan er over meepraten. Zij werd in januari 2022 slachtoffer van een crimineel die zich voordeed als haar zoon. “Ik kreeg een appje dat hij een nieuw nummer heeft en ik de oude kon verwijderen. Ik zocht er niets achter, maar na een tijdje vroeg hij om 1800 euro voor te schieten.” Yvonne probeerde nog te bellen, maar er werd niet opgenomen. “Toen heb ik in het moment toch maar het geld overgemaakt, omdat het een dringende rekening was en hij anders in de problemen zou komen.”
Dat criminelen 50-plussers als Yvonne benaderen, is geen toeval. “Deze mensen vormen voor oplichters een aantrekkelijke doelgroep”, zegt Tanya Wijngaarde van de Fraudehelpdesk. “Ze hebben vaak volwassen kinderen én spaargeld op de bank. De WhatsApp-oplichters azen met name op mensen tussen de 55 en 65 jaar.”
Sinds de eerste meldingen over WhatsApp-fraude in 2016 binnenkomen, is er veel veranderd. “In het begin verzamelden criminelen een profielfoto en persoonlijke gegevens via openbare Facebook-profielen”, vertelt Wijngaarde. “Die moeite doen ze nu niet meer, want vaak lukt het zonder foto ook gewoon. Aanvullende persoonlijke gegevens halen ze simpelweg uit datalekken die ze kopen op de digitale zwarte markt.”
Nieuwe technologie
De technologie die criminelen gebruiken staat ook niet stil. De Fraudehelpdesk krijgt in 2020 de 1e meldingen binnen over kinderen die worden gebeld door een onbekend nummer om de stem op te nemen. Oplichters gebruiken die korte stemopname van het kind dan wanneer het slachtoffer naar het nieuwe nummer belt, zodat bijvoorbeeld de voicemail echt lijkt.
Deepfakes
Wijngaarde vreest dat een crimineel in de toekomst die moeite niet eens meer hoeft te doen dankzij de zogenaamde deepfakes. Dit zijn door de computer gemaakte videobeelden of geluiden die bijna niet van echt te onderscheiden zijn. In het filmpje hieronder is een deepfake video gemaakt van Ferd Grapperhaus.
“Zo’n nepvideo lijkt ingewikkeld, maar een willekeurig persoon met internet kan in enkele minuten een deepfake maken”, zegt Parya Lotfi. Lotfi is de oprichter van DuckDuckGoose, een bedrijf dat zich bezighoudt met het bestrijden van deepfakes. Niet alleen videomateriaal is mogelijk, maar ook nepstemmen.
Geluidskwaliteit mag slecht zijn
“Er zijn programma’s die maar 5 seconden aan audio nodig hebben om een stem na te maken”, vertelt Lotfi. “Het resultaat klinkt nu nog een beetje robotachtig, maar het voordeel van audio is dat de geluidskwaliteit slecht mag zijn. De beller kan zeggen dat de verbinding slecht is en toch overtuigend genoeg overkomen.”
Lotfi voert opdrachten uit voor zowel bedrijven als forensische afdelingen. Ze vangt voorlopig nog geen signalen op dat gewone burgers risico lopen van deze vorm van oplichting. “We zien deepfakes vooral opduiken bij grotere vergrijpen, bijvoorbeeld identiteitsfraude in de bankensector. Huis-tuin-en-keuken criminelen lijken het nog niet ontdekt te hebben.”
“We hebben nog geen meldingen van fraude gepleegd met deepfakes, maar we zijn op onze hoede hiervoor”, zegt Wijngaarde. “Niemand kan in de toekomst kijken, maar het kan nooit kwaad om nu al alert te zijn.”
Bron: duckduckgoose.ai, fraudehelpdesk.nl, maxvandaag.nl
- Meer info over Deepfake
- Meer info over WhatsApp fraude
- Bekijk alle vormen en begrippen
- Inschrijven voor wekelijkse nieuwsbrief
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
‘Samen digitaal oké met het A B C’
Om de kans te verkleinen dat u slachtoffer wordt van digitale criminaliteit, is belangrijk om wanneer u digitaal gaat, de standaard regels van de ABC in acht neemt: De ABC methode staat voor:
A = alert blijven
- Te mooi om waar te zijn, is niet oké
- Blijf op de hoogte
- Klik nooit zomaar op een link
B = bescherm jezelf
- Blijf up-to-date met updates
- Gebruik sterke wachtwoorden
- Gebruik actuele anti-virus programma’s
- Maak offline back-up’s
C = check altijd
- Vertrouw je het niet, verbreek het contact
- Check de contactgegevens van de afzender
Meer info over ABC en downloads
Meer WhatsApp fraude nieuws
“App je even voor mij?”
First click here and then choose your language with the Google translate bar at the top of this page ↑
Onderzoek: De samenwerking omtrent VIN-fraude
English | Français | Deutsche | Español | Meer talen
Gevangenisstraf voor vriend-in-nood cybercrimineel
De rechtbank van Arnhem heeft een 28-jarige man veroordeeld voor oplichtingspraktijken via WhatsApp. Hij deed zich voor als een ander om in deze hoedanigheid geld te vragen van zijn slachtoffers. Gezien de ernst van de misdrijven, legt de rechtbank de man een gevangenisstraf op van twee jaar, waarvan een half jaar voorwaardelijk. Daarnaast moet hij zijn slachtoffers ruim 14.000 euro terugbetalen.
2,5 jaar gevangenis voor WhatsApp fraude
Twee 28-jarige mannen uit Deventer zijn door de rechtbank Overijssel veroordeeld voor grootschalige oplichting via WhatsApp en het witwassen van op die manier afhandig gemaakt geld. Ook maakten ze zich schuldig aan computervredebreuk.
Politie:"Wat begon als een relatief klein onderzoek is nu een groot onderzoek geworden"
Wat begon als een relatief klein onderzoek is nu een groot onderzoek geworden met nieuwe aanhoudingen. Eind augustus en begin september zijn nog eens drie jongemannen uit Hengelo van 17, 19 en 20 jaar aangehouden voor deze zaak.
€ 2,6 miljoen als buit in de eerste zeven maanden van 2020 met WhatsApp fraude
In de eerste zeven maanden van 2020 zijn Nederlanders voor 2,6 miljoen euro opgelicht via WhatsApp. Het aantal slachtoffers en het schadebedrag liggen nu al hoger dan in heel 2019. Het gros van de slachtoffer van WhatsApp-fraude is 50-plus.
Dit is het verhaal van een man die zijn dochter wilde helpen
Op een avond in het voorjaar van 2020 krijgt de 72-jarige Dirk uit Utrecht een berichtje van zijn dochter (43 jaar). ‘Hoe gaat het?’ Een WhatsApp berichtje zoals wel vaker. Vader en dochter appen een tijdje heen en weer. “Er was eigenlijk niks geks aan de hand. Ook niet toen ze om hulp vroeg”, vertelt Dirk. Maar wat hij dan nog niet weet, is dat hij eigenlijk met een crimineel aan het appen is…
Diverse WhatsApp-accounts van politici overgenomen
Criminelen zijn erin geslaagd om de WhatsApp-accounts van diverse ambtenaren die werkzaam zijn voor de gemeente Den Bosch over te nemen. Via het platform probeerden ze geld afhandig te maken van nietsvermoedende slachtoffers. Volgens de politie en het Openbaar Ministerie is burgemeesters, wethouders, raadsleden en mensen van veiligheidsregio’s uit andere delen van het land hetzelfde overkomen.
Criminelen experimenteren met 'voice-fake'
Een Hagenaar deed in augustus aangifte van identiteitsfraude.
700 aangiften per week "In eerste vier maanden 2020 al meer dan geheel 2019"
De afgelopen maanden is het aantal meldingen en slachtoffers van 'hulpvraagoplichting' sterk toegenomen. Vooral sinds we sociale media als gevolg van de corona-lockdown veel intensiever gebruiken om met vrienden en familie in contact te blijven, slaan oplichters grootschalig toe. De Fraudehelpdesk heeft in de eerste vier maanden van 2020 al meer meldingen over hulpvraagoplichting ontvangen dan in heel 2019. Sinds het eind april mogelijk werd om online aangifte te doen van 'vriend-in-noodoplichting', is het aantal aangiften toegenomen van 300 naar 700 per week. Nederlandse banken hebben in de lockdown-maanden maart, april en mei van dit jaar ruwweg drie keer zoveel meldingen van oplichting via sociale media ontvangen als in de laatste drie maanden van 2019. In mei ontvingen de banken naar schatting zo’n 70 meldingen per dag.
"Ik zit al jaren in de ICT, je denkt, dit overkomt mij niet"
WhatsApp-fraude, waarbij oplichters iemand imiteren en bekenden om geld vragen, is de afgelopen maanden fors toegenomen. Dat meldt de Fraudehelpdesk.
Twee tieners aangehouden voor betaalverzoekfraude
De politie heeft twee tieners uit Zwolle aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij betaalverzoekfraude. De zaak kwam aan het rollen nadat het slachtoffer een advertentie had geplaatst op het online verkoopplatform Marktplaats en er tweemaal een bedrag van zijn rekening werd afgeschreven, zonder dat daarvoor toestemming gegeven was.
Fraude via WhatsApp: 24 verdachten aangehouden
De afgelopen twee weken zijn in en rond Deventer 24 verdachten aangehouden in een omvangrijk onderzoek naar fraude via WhatsApp. De zaak kwam aan het rollen toen begin dit jaar bij de politie in Deventer tientallen aangiftes van vriend-in-noodfraude, voorheen WhatsApp-fraude, binnenkwamen. Het Cyberteam van Oost-Nederland startte daarop het onderzoek.