Als je wereld instort door sextortion

Gepubliceerd op 19 maart 2021 om 07:00

Kiki Scheepens had het best goed voor elkaar, een paar jaar geleden. Een intelligente, sterke vrouw, half in de veertig, twee bedrijven, geen maatschappelijke zorgen, een vriend met wie ze op het punt stond te gaan samenwonen.

Totdat haar wereld instortte. De vriend pleegde zelfmoord, ogenschijnlijk uit het niets. Ze kenden elkaar bijna vijf jaar en niets had Kiki gewezen op naderend onheil. Hij liet ook niets na wat enige duidelijkheid kon verschaffen. Mensen uit zijn omgeving, zijn collega’s; iedereen stond voor een raadsel.

Ze ging zelf zoeken

De politie startte direct een onderzoek, maar het duurde Kiki te lang voor er antwoorden kwamen. Het onderzoek lag bij de politie, de AIVD was er mee bezig, maar na een tijd wilde ze antwoorden op haar vragen en ging ze zelf zoeken. Haar vriend had haar de wachtwoorden van zijn mailaccounts gegeven, dus ze kon overal bij. Wat ze vond, legde een waarheid over haar vriend bloot die ze nooit had kunnen voorzien. Hij bleek al die jaren een dubbelleven te hebben geleid. Buiten haar weten om ging haar vriend vreemd bij het leven, zowel met mannen als met vrouwen, en bleek hij te worden afgeperst met beelden die van zijn seksuele escapades waren gemaakt. Sextortion, zoals dat heet.

Sextortion Op het spoor

Scheepens schreef er een boek over, Sextortion Op het spoor. De titel is op twee manieren uit te leggen. Ze schreef het als een manier om alles te helpen verwerken, en ze schreef het als waarschuwing. Sextortion Op het spoor leest als een roman, maar het is gebaseerd op haar ervaringen. Een deel is fictie, en niet alles wat ze meemaakte staat erin. Vooral om nabestaanden van haar vriend en van haarzelf, en andere betrokkenen niet (verder) pijn te doen en om hen verder leed te besparen. Daarnaast beschermt ze ook zichzelf.

In een aantal gesprekken gaf ze veel details prijs, en afgesproken is om ook in dit verhaal terughoudend te zijn met zaken die voor anderen belastend kunnen zijn.

“Achteraf gezien bleek hij een combinatie van persoonlijkheidsstoornissen te hebben”, zegt Scheepens thuis in ’s-Gravendeel. “Dat is me vooral duidelijk geworden uit gesprekken met een psychiater. Ik ben een zorgzaam persoon, en hij heeft me eruit gepikt. Hij voelde haarfijn aan wie hij moest hebben. Na verloop van tijd gaan dingen knagen, je voelt aan dat het niet zuiver is, maar zo iemand draagt een masker. Hij rekt bewust je grenzen op, en de mantel der liefde doet de rest. Je pikt zijn vreemde gedrag, zijn mateloze drankgebruik, zijn stemmingswisselingen en woede-uitbarstingen. Na zijn zelfmoord en mijn ontdekking van de waarheid in al zijn veelomvattende facetten voelde ik me een ontzettende loser. Hoe had ik, met mijn intelligentie, daar allemaal in kunnen trappen?”

“Bijna alles wat hij me voorspiegelde over zijn leven, bleek een leugen. De mensen van wie hij zei dat ze gestoord en slecht waren, bleken later net zo goed slachtoffer van hem. Op zijn werk bleek hij een veel minder gevierde collega dan hij zei. Goede vrienden bleken niet meer dan kennissen. Wat mij uit onderzoek en gesprekken duidelijk werd, is dat hij bij leven loog over zijn jeugd; die zou fantastisch zijn geweest. Hij was homoseksueel en verborg dat voor iedereen, ook voor zichzelf. Hij gaf bij mij vermoeidheid of ziekte aan als reden om niet te willen vrijen. Maar als wij niet bij elkaar waren, zocht hij op internet contact met mannen, vrouwen en een transgender, voor stiekeme afspraakjes. Daarbij is hij gefilmd terwijl hij zichzelf bevredigde. Met die filmpjes is hij gechanteerd.”

“Hij gaf toe aan de chantage en betaalde. Hij stuurde een bewijs van betaling, met een verklaring van afpersing, naar een van zijn eigen mailadressen. Zo vond ik ze. En met die gruwelijke kennis vielen uiteindelijk de puzzelstukjes op hun plaats. Dat ik hem alleen stipt om half elf ’s avonds mocht bellen, bijvoorbeeld. Daarvoor en daarna was hij actief op internet, in zijn ‘andere leven’. Hij bleek op tal van datingssites te zitten, gore sekssites eigenlijk. Volgens de psychiater die ik sprak, is het hypothetisch mogelijk dat zijn manier van opgroeien tot zijn stoornissen en gedrag heeft geleid. In die zin is hij zelf ook slachtoffer.”

“Het gaat heel gewiekst. Criminelen maken nepprofielen aan op datingsites, en doen zich voor als wat jij maar zoekt. Na contact via de chat van die site gaan ze over op skype of WhatsApp. Zo komen ze aan je echte naam. Bij een online afspraakje zie je bijvoorbeeld een vrouw die hitsig reageert op wat jij doet. Mensen gaan heel makkelijk uit de kleren, zo blijkt, zeker als er flink bij wordt gedronken. Daarna monteren ze de beelden die ze van je hebben, in een filmpje. Zo kan het eruit zien of jij seks hebt met een man, vrouw, transgender, wie dan ook. Zo is hij gechanteerd: betaal of we maken je homoseksualiteit bekend. De druk van alles, mogelijk de schaamte, werd hem te groot.”

“Deze man heeft mij veel aangedaan, al ben ik niet fysiek mishandeld. En vele anderen. Het is een zaak met alleen maar slachtoffers, waaronder hijzelf. Ondanks zijn handelen verdient hij het niet, verdient niemand het, om op deze manier te worden behandeld. Om te worden afgeperst door gewetenloze criminelen.”

“Ik heb hem nadat alles uitkwam, nog een jaar of drie beschermd. Vooral voor zijn familie en andere nabestaanden. Ik zweeg ook omdat ik in een dorp woon, ik heb een eigen zaak, en heb bepaald geen behoefte aan roddels en gepraat. Maar ik kwam erachter dat ik er aan mijn zwijgen onderdoor ging. Dus ik besloot dit boek te gaan uitbrengen. Ik heb geleerd om te vergeven en los te laten, al vergeet je het uiteraard nooit. Het gaat nu goed met me, ik heb geen fysieke en mentale klachten meer. Op mijn 49^e heb ik mijn leven weer terug.”

“Het overkomt niet alleen jongeren”

Het was afgelopen weekend nog prominent in het nieuws: door de lockdown door corona neemt sextortion enorm toe. Dat wordt bevestigd door Peter Lahousse. Deze expert op het gebied van cybercrime is een veelgevraagd partner voor politie en overheden waar het gaat om bestrijding van deze vorm van criminaliteit. Op alle mogelijke manieren helpt Lahousse burgers om zich te wapenen tegen cybercrime.

“Het klopt dat het door ons vele thuiszitten enorm toeneemt. We zoeken toch naar contact, dan maar online. En het overkomt niet alleen jongeren, al zijn daarvan schrijnende voorbeelden te over. Kiki’s verhaal is mij bekend. Hoeveel mensen slachtoffer worden van sextortion, is helaas niet bekend. Door de schaamte doet lang niet iedereen aangifte. ‘Dan maar betalen.’ Dus exacte cijfers zijn niet voorhanden.”

“Vaak begint het heel onschuldig. Een jong meisje deelt een foto van zichzelf met haar vriendje. De app wordt onderschept en zo’n meisje belandt in een hel. Vaak hebben jongeren geen geld, maar de criminelen zetten hen dan tot andere dingen aan. Winkeldiefstal bijvoorbeeld, of steeds explicietere seksuele handelingen. En dan kun je zeggen dat het dom is om een foto te delen, maar dat is de omgekeerde wereld. De aandacht moet naar de criminelen gaan. Zij zijn de daders.”

“Voor volwassenen begint het vaak op bijvoorbeeld datingsites. Die kunnen zelf betrouwbaar zijn, maar het is heel makkelijk om daar een nepprofiel op aan te maken. Zeker als je identiteitsgegevens van een ander hebt. Je probeert dingen stiekem te doen en controle in te bouwen. Door bijvoorbeeld te vragen om een hand met drie vingers op te steken. Maar alles is te koop, ook bundels met dat soort afbeeldingen. Dus daar gaat je controle.”

“Er zijn wel dingen die je kunt doen als je gechanteerd wordt. Ben je bang voor reputatieschade? Dan kun je altijd zeggen dat de filmpjes waarin jij ‘acteert’ deep fake zijn, dus nep. Daar is veel over te doen, dus dat is geloofwaardig. Het wordt lastiger als je bijvoorbeeld een tatoeage hebt. Maar dit soort criminelen is gewiekst. En geduldig, ze nemen er vaak maanden de tijd voor om de afpersing voor te bereiden. Het is een beroepsgroep die er niet mee zit dat hun slachtoffers voor hun leven beschadigd kunnen raken.”

Op Lahousses site www.cybercrimeinfo.nl staat veel informatie, met tips over wat je het beste kunt doen om cybercrime te voorkomen en hoe je handelt als je gechanteerd wordt.