“We moeten de taken in cyberspace verdelen”

Gepubliceerd op 4 januari 2023 om 18:50

Als het in de gemeente fout gaat op het vlak van cybersecurity en persoonsgegevens op straat belanden, kijken we direct de burgemeester aan. Eigenlijk is het vreemd dat we de verantwoordelijkheid voor de digitale veiligheid van de gemeente bij de burgemeester neerleggen. Het is beter om de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace op strategisch niveau te verdelen.

Dat zegt prof. dr. Bibi van den Berg, hoogleraar Cybersecurity Governance aan de Universiteit Leiden, in een interview met het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB).

‘Zorg zelf maar voor je digitale veiligheid’

Voor gemeenten is het lastig om hun zaakjes op orde te hebben op het gebied van digitale veiligheid. Kleine gemeenten hebben bijvoorbeeld niet hetzelfde budget hiervoor in vergelijking met grote gemeenten. Ook is er een groot verschil als het gaat om de hoeveelheid kennis, expertise en bewustwording. “Daarom is het onverstandig om tegen de individuele gemeente te zeggen: zorg zelf maar voor je digitale veiligheid”, meent Van den Berg.

Toch gebeurt dat in praktijk vaak wel, en dat vindt de hoogleraar vreemd. Ze vergelijkt het met de systemen van de drinkwatervoorziening. “Het gemeentebestuur hoeft niet voortdurend te testen of het wel goed zit met het drinkwater; die verantwoordelijkheid is opgenomen in het totale organisatiesysteem. Maar voor digitalisering is dat nog niet geregeld. En daardoor worden verantwoordelijkheden op verkeerde plekken belegd.”

Als voorbeeld noemt Van den Berg de gemeente Hof van Twente, die eind 2020 het doelwit was van een ransomware-aanval. “Hof van Twente gehackt? Is de schuld van die systeembeheerder met z’n simpele wachtwoord welkom2020. Maar hij is niet de dader, hij is slachtoffer. De complexiteit van dit soort vraagstukken is zo hoog dat je je moet afvragen of het redelijk is om aan de eindgebruiker op te dragen dat hij het maar moet regelen.”

Gemeenten terughoudend om te investeren in cybersecurity

Het regelen van de digitale veiligheid is een complex vraagstuk voor gemeenten, benadrukt Van den Berg. Maar het is wel belangrijk dat ze hun zaakjes goed regelen. “Als gemeentelijke organisatie heb je allerlei digitale technologie in gebruik. Dat hangt allemaal aan netwerken en is dus per definitie kwetsbaar. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om die kwetsbaarheden het hoofd te bieden en waar dat niet lukt adequaat te reageren. Want gemeenten hebben zoveel gevoelige data in hun systemen dat de impact van een incident enorm kan zijn. De eigen cybersecurity moet dus op orde zijn.”

Ze begrijpt dat gemeenten terughoudend zijn om grote sommen geld te investeren in cybersecurity. Je ziet het namelijk vaak niet direct terug in de organisatie. Daarnaast is het lastig om een inschatting te maken of een investering in digitale veiligheid daadwerkelijk noodzakelijk is. “Ik kan me dus goed voorstellen dat je als gemeentebestuur zegt: dat geld besteden we liever aan het sociaal domein. Totdat het fout gaat en je geconfronteerd wordt met hoe enorm wijdvertakt digitale systemen zijn. En er ineens niks meer werkt”, zo zegt Van den Berg.

Pleidooi voor systematische verandering

De hoogleraar Cybersecurity Governance is ervan overtuigd dat het voor individuele gemeenten onmogelijk is om op eigen houtje ‘het hoogste niveau van digitale volwassenheid’ te bereiken. Om die reden pleit ze voor een systeem waarin vraagstukken op het vlak van cybersecurity en IT-beheer deels op een hoger niveau organiseren. “De IBD [Informatiebeveiligingsdienst, red.] heeft hier al een rol in, maar die collectieve zorgtaak voor de inrichting van digitale veiligheid in gemeenten moet nog veel steviger worden georganiseerd”, vertelt Van den Berg.

Ze is van mening dat een digitaal veilige gemeente niet bij de burgemeester begint. Bepaalde zaken op hoger niveau te regelen wil nog niet zeggen dat burgemeesters en andere relevante ambtenaren achterover kunnen leunen. “Om de governance in de gehele digitale veiligheidsketen te verbeteren moet je weten hoe het spel in elkaar zit. Als je niet snapt waar het over gaat, kun je niet de juiste vragen stellen en ook niet aangeven waarom iets wel of niet van jou is. We moeten op strategisch niveau, met de relevante partijen, de discussie aan hoe we in Nederland de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace verdelen.”

Een systematische verandering heeft tijd nodig, benadrukt Van den Berg. In de tussentijd moet iedereen volgens haar aan de bak om ons voor te bereiden op incidenten en crisismanagement in te richten.

Bron: burgemeesters.nl, vpngids.nl

Meer actueel nieuws

Het onderzoek roept vragen op over de beveiliging van 100 vitale bedrijven en organisaties

'Zembla' en de 'Internet Cleanup Foundation' deden onderzoek naar e-mailbeveiliging bij 100 vitale bedrijven en organisaties. Hieruit zou blijken dat 43 van hen “hun e-mail onvoldoende (hebben) beschermd tegen cybercriminaliteit, zoals phishing, spoofing en ransomware”. Als je het onderzoek van Zembla nader inziet gaat het niet om bescherming tegen al deze vormen van cybercriminaliteit, maar om bescherming tegen spoofing.

Lees meer »

150 aanhoudingen in operatie 'Dark HunTor'

Handhavingsinstanties uit diverse landen hebben bij een internationale actie tegen illegale handel op het darkweb 150 verdachten gearresteerd, waaronder vier Nederlanders. Verder namen de politiediensten ruim 26,7 miljoen euro in cash en cryptovaluta’s in beslag, net als 234 kilo drugs en 45 vuurwapens. Dat alles gebeurde onder de noemer operatie 'Dark HunTOR'.

Lees meer »

Overzicht cyberaanvallen week 42-2021

Vermoedelijke Chinese hackers achter aanvallen op tien Israëlische ziekenhuizen, Check Point meldt 66 procent toename cyberaanvallen in België en Evil Corp heeft een nieuwe ransomware 'Macaw Locker'. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.

Lees meer »

Cybercrime nieuwsbrief 181 week 42-2021

Politie houdt negen verdachten aan in onderzoek naar bankhelpdesk fraude, 'Hidden persistence' de meest gevreesde cyberaanval en "Yeah baby" take down door politie diensten. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 181. Nog niet ingeschreven voor de nieuwsbrief over cybercrime en darkweb? Schrijf je dan hier in.

Lees meer »