“We moeten de taken in cyberspace verdelen”

Gepubliceerd op 4 januari 2023 om 18:50

Als het in de gemeente fout gaat op het vlak van cybersecurity en persoonsgegevens op straat belanden, kijken we direct de burgemeester aan. Eigenlijk is het vreemd dat we de verantwoordelijkheid voor de digitale veiligheid van de gemeente bij de burgemeester neerleggen. Het is beter om de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace op strategisch niveau te verdelen.

Dat zegt prof. dr. Bibi van den Berg, hoogleraar Cybersecurity Governance aan de Universiteit Leiden, in een interview met het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB).

‘Zorg zelf maar voor je digitale veiligheid’

Voor gemeenten is het lastig om hun zaakjes op orde te hebben op het gebied van digitale veiligheid. Kleine gemeenten hebben bijvoorbeeld niet hetzelfde budget hiervoor in vergelijking met grote gemeenten. Ook is er een groot verschil als het gaat om de hoeveelheid kennis, expertise en bewustwording. “Daarom is het onverstandig om tegen de individuele gemeente te zeggen: zorg zelf maar voor je digitale veiligheid”, meent Van den Berg.

Toch gebeurt dat in praktijk vaak wel, en dat vindt de hoogleraar vreemd. Ze vergelijkt het met de systemen van de drinkwatervoorziening. “Het gemeentebestuur hoeft niet voortdurend te testen of het wel goed zit met het drinkwater; die verantwoordelijkheid is opgenomen in het totale organisatiesysteem. Maar voor digitalisering is dat nog niet geregeld. En daardoor worden verantwoordelijkheden op verkeerde plekken belegd.”

Als voorbeeld noemt Van den Berg de gemeente Hof van Twente, die eind 2020 het doelwit was van een ransomware-aanval. “Hof van Twente gehackt? Is de schuld van die systeembeheerder met z’n simpele wachtwoord welkom2020. Maar hij is niet de dader, hij is slachtoffer. De complexiteit van dit soort vraagstukken is zo hoog dat je je moet afvragen of het redelijk is om aan de eindgebruiker op te dragen dat hij het maar moet regelen.”

Gemeenten terughoudend om te investeren in cybersecurity

Het regelen van de digitale veiligheid is een complex vraagstuk voor gemeenten, benadrukt Van den Berg. Maar het is wel belangrijk dat ze hun zaakjes goed regelen. “Als gemeentelijke organisatie heb je allerlei digitale technologie in gebruik. Dat hangt allemaal aan netwerken en is dus per definitie kwetsbaar. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om die kwetsbaarheden het hoofd te bieden en waar dat niet lukt adequaat te reageren. Want gemeenten hebben zoveel gevoelige data in hun systemen dat de impact van een incident enorm kan zijn. De eigen cybersecurity moet dus op orde zijn.”

Ze begrijpt dat gemeenten terughoudend zijn om grote sommen geld te investeren in cybersecurity. Je ziet het namelijk vaak niet direct terug in de organisatie. Daarnaast is het lastig om een inschatting te maken of een investering in digitale veiligheid daadwerkelijk noodzakelijk is. “Ik kan me dus goed voorstellen dat je als gemeentebestuur zegt: dat geld besteden we liever aan het sociaal domein. Totdat het fout gaat en je geconfronteerd wordt met hoe enorm wijdvertakt digitale systemen zijn. En er ineens niks meer werkt”, zo zegt Van den Berg.

Pleidooi voor systematische verandering

De hoogleraar Cybersecurity Governance is ervan overtuigd dat het voor individuele gemeenten onmogelijk is om op eigen houtje ‘het hoogste niveau van digitale volwassenheid’ te bereiken. Om die reden pleit ze voor een systeem waarin vraagstukken op het vlak van cybersecurity en IT-beheer deels op een hoger niveau organiseren. “De IBD [Informatiebeveiligingsdienst, red.] heeft hier al een rol in, maar die collectieve zorgtaak voor de inrichting van digitale veiligheid in gemeenten moet nog veel steviger worden georganiseerd”, vertelt Van den Berg.

Ze is van mening dat een digitaal veilige gemeente niet bij de burgemeester begint. Bepaalde zaken op hoger niveau te regelen wil nog niet zeggen dat burgemeesters en andere relevante ambtenaren achterover kunnen leunen. “Om de governance in de gehele digitale veiligheidsketen te verbeteren moet je weten hoe het spel in elkaar zit. Als je niet snapt waar het over gaat, kun je niet de juiste vragen stellen en ook niet aangeven waarom iets wel of niet van jou is. We moeten op strategisch niveau, met de relevante partijen, de discussie aan hoe we in Nederland de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace verdelen.”

Een systematische verandering heeft tijd nodig, benadrukt Van den Berg. In de tussentijd moet iedereen volgens haar aan de bak om ons voor te bereiden op incidenten en crisismanagement in te richten.

Bron: burgemeesters.nl, vpngids.nl

Meer actueel nieuws

Cyberweerbaarheid verhogen op 'automatiserings- en control systemen' met de 'Security Checker'

Een publiek-privaat samenwerkingsverband introduceerde afgelopen maandag de 'Security Check Procesautomatisering'. Dit is een interactieve zelfscan die is ontwikkeld om Nederlandse organisaties met ICS-SCADA systemen handvatten te bieden in het weerbaarder maken van deze systemen. Het samenwerkingscollectief presenteert de tool aan Hester Somsen, plaatsvervangend Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en aan Jos de Groot, directeur van de Directie Digitale Economie van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

Lees meer »

2 juli 2021: '721' grootste ransomware aanvallen ooit

Duizenden bedrijven in minstens zeventien landen zijn het afgelopen weekend getroffen door een massale aanval met gijzelsoftware. Het gaat om een van de grootste ransomware-aanvallen ooit. Ook een aantal Nederlandse bedrijven is getroffen. Ze worden door de politie benaderd.

Lees meer »

Gebruik je Facebook, verwijder dan deze 9 malafide apps

In de Google Play Store zijn meerdere malafide apps ontdekt die in staat zijn om Facebook-gebruikersnamen, wachtwoorden én sessiecookies te onderscheppen, en wel op zo'n manier dat gebruikers niks doorhebben. Het gaat om apps die gezamenlijk meer dan 5,8 miljoen keer zijn gedownload. Hoe werkt deze malware, en om welke apps gaat het? Dat lees je hier.

Lees meer »

Overzicht cyberaanvallen week 26-2021

Nederlandse bedrijven getroffen door ransomware-aanval via Kaseya-software, Coop sluit achthonderd supermarkten in Zweden na aanval en cybercrimegroep Trickbot gekoppeld aan nieuwe Diavol-ransomware. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.

Lees meer »