Als het in de gemeente fout gaat op het vlak van cybersecurity en persoonsgegevens op straat belanden, kijken we direct de burgemeester aan. Eigenlijk is het vreemd dat we de verantwoordelijkheid voor de digitale veiligheid van de gemeente bij de burgemeester neerleggen. Het is beter om de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace op strategisch niveau te verdelen.
Dat zegt prof. dr. Bibi van den Berg, hoogleraar Cybersecurity Governance aan de Universiteit Leiden, in een interview met het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB).
‘Zorg zelf maar voor je digitale veiligheid’
Voor gemeenten is het lastig om hun zaakjes op orde te hebben op het gebied van digitale veiligheid. Kleine gemeenten hebben bijvoorbeeld niet hetzelfde budget hiervoor in vergelijking met grote gemeenten. Ook is er een groot verschil als het gaat om de hoeveelheid kennis, expertise en bewustwording. “Daarom is het onverstandig om tegen de individuele gemeente te zeggen: zorg zelf maar voor je digitale veiligheid”, meent Van den Berg.
Toch gebeurt dat in praktijk vaak wel, en dat vindt de hoogleraar vreemd. Ze vergelijkt het met de systemen van de drinkwatervoorziening. “Het gemeentebestuur hoeft niet voortdurend te testen of het wel goed zit met het drinkwater; die verantwoordelijkheid is opgenomen in het totale organisatiesysteem. Maar voor digitalisering is dat nog niet geregeld. En daardoor worden verantwoordelijkheden op verkeerde plekken belegd.”
Als voorbeeld noemt Van den Berg de gemeente Hof van Twente, die eind 2020 het doelwit was van een ransomware-aanval. “Hof van Twente gehackt? Is de schuld van die systeembeheerder met z’n simpele wachtwoord welkom2020. Maar hij is niet de dader, hij is slachtoffer. De complexiteit van dit soort vraagstukken is zo hoog dat je je moet afvragen of het redelijk is om aan de eindgebruiker op te dragen dat hij het maar moet regelen.”
Gemeenten terughoudend om te investeren in cybersecurity
Het regelen van de digitale veiligheid is een complex vraagstuk voor gemeenten, benadrukt Van den Berg. Maar het is wel belangrijk dat ze hun zaakjes goed regelen. “Als gemeentelijke organisatie heb je allerlei digitale technologie in gebruik. Dat hangt allemaal aan netwerken en is dus per definitie kwetsbaar. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om die kwetsbaarheden het hoofd te bieden en waar dat niet lukt adequaat te reageren. Want gemeenten hebben zoveel gevoelige data in hun systemen dat de impact van een incident enorm kan zijn. De eigen cybersecurity moet dus op orde zijn.”
Ze begrijpt dat gemeenten terughoudend zijn om grote sommen geld te investeren in cybersecurity. Je ziet het namelijk vaak niet direct terug in de organisatie. Daarnaast is het lastig om een inschatting te maken of een investering in digitale veiligheid daadwerkelijk noodzakelijk is. “Ik kan me dus goed voorstellen dat je als gemeentebestuur zegt: dat geld besteden we liever aan het sociaal domein. Totdat het fout gaat en je geconfronteerd wordt met hoe enorm wijdvertakt digitale systemen zijn. En er ineens niks meer werkt”, zo zegt Van den Berg.
Pleidooi voor systematische verandering
De hoogleraar Cybersecurity Governance is ervan overtuigd dat het voor individuele gemeenten onmogelijk is om op eigen houtje ‘het hoogste niveau van digitale volwassenheid’ te bereiken. Om die reden pleit ze voor een systeem waarin vraagstukken op het vlak van cybersecurity en IT-beheer deels op een hoger niveau organiseren. “De IBD [Informatiebeveiligingsdienst, red.] heeft hier al een rol in, maar die collectieve zorgtaak voor de inrichting van digitale veiligheid in gemeenten moet nog veel steviger worden georganiseerd”, vertelt Van den Berg.
Ze is van mening dat een digitaal veilige gemeente niet bij de burgemeester begint. Bepaalde zaken op hoger niveau te regelen wil nog niet zeggen dat burgemeesters en andere relevante ambtenaren achterover kunnen leunen. “Om de governance in de gehele digitale veiligheidsketen te verbeteren moet je weten hoe het spel in elkaar zit. Als je niet snapt waar het over gaat, kun je niet de juiste vragen stellen en ook niet aangeven waarom iets wel of niet van jou is. We moeten op strategisch niveau, met de relevante partijen, de discussie aan hoe we in Nederland de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace verdelen.”
Een systematische verandering heeft tijd nodig, benadrukt Van den Berg. In de tussentijd moet iedereen volgens haar aan de bak om ons voor te bereiden op incidenten en crisismanagement in te richten.
Bron: burgemeesters.nl, vpngids.nl
Meer actueel nieuws
Heterdaad aanhoudingen cybercriminelen in vakantiehuisje
Drie mannen werden afgelopen dinsdag op heterdaad betrapt in een vakantiehuisje in de provincie Groningen terwijl zij bezig waren met het plegen van bankhelpdeskfraude. Dankzij een combinatie van verschillende opsporingstechnieken kon de politie binnenvallen terwijl de verdachten nog telefonisch in gesprek waren met een slachtoffer. In totaal zijn er vier verdachten aangehouden. Meer aanhoudingen worden niet uitgesloten.
De meest voorkomende soorten cyberaanvallen in 2021
Het aantal cyberincidenten in 2021 is beangstigend, ook al zijn er pas zes maanden verstreken. Inbreken in een waterleidingnet in Florida en proberen het water te vergiftigen voor 15.000 inwoners. Een cyberaanval op het kanaal 9News Australia heeft ochtendshows geannuleerd. Een ransomware-aanval veroorzaakte de sluiting van de grootste brandstofpijpleiding in de VS en kostte $ 5 miljoen. En dat is slechts een deel van het droevige nieuws voor nu.
Cybercriminelen proberen via PDF bestanden e-mailgegevens van bedrijven in handen te krijgen
Bij de nieuwste truc van phishers in hun pogingen om e-mailgegevens van bedrijven in handen te krijgen gaat het om meldingen die van online diensten van Adobe afkomstig zouden zijn. En omdat ze begonnen zijn met het gebruik van een online pdf-bestand (dat zogenaamd op de website van Adobe staat), hebben we een echt bestand gemaakt om de tekenen van een phishing-e-mail en een valse “online pdf” hier te bespreken.
"Onverantwoorde en destabiliserende gedrag in cyberspace"
De Europese Unie en de Verenigde Staten zeggen dat Chinese staatshackers cyberaanvallen hebben uitgevoerd door misbruik te maken van kwetsbaarheden in Microsoft Exchange Server. Daarmee hebben ze de economie, democratie en samenleving ernstige schade toegebracht. Ze zeggen er alles aan te doen om samen met internationale partners ‘kwaadaardig gedrag in cyberspace’ te bestrijden.
Overzicht cyberaanvallen week 28-2021
Onmiddellijke actie vereist om pandemie van ransomware te voorkomen, cyberaanval in Duitse regio als ramp uitgeroepen en VS looft 10 miljoen dollar uit voor gouden tip over ransomwaregroepen. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.
Cybercrime nieuwsbrief 167 week 28-2021
Bankhelpdesk fraude in de lift, deurwaarders en politie trekken samen op in strijd tegen online oplichting en verdwijning ransomware cybercriminelen 'REvil' een mysterie. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 167.