“We moeten de taken in cyberspace verdelen”

Gepubliceerd op 4 januari 2023 om 18:50

Als het in de gemeente fout gaat op het vlak van cybersecurity en persoonsgegevens op straat belanden, kijken we direct de burgemeester aan. Eigenlijk is het vreemd dat we de verantwoordelijkheid voor de digitale veiligheid van de gemeente bij de burgemeester neerleggen. Het is beter om de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace op strategisch niveau te verdelen.

Dat zegt prof. dr. Bibi van den Berg, hoogleraar Cybersecurity Governance aan de Universiteit Leiden, in een interview met het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB).

‘Zorg zelf maar voor je digitale veiligheid’

Voor gemeenten is het lastig om hun zaakjes op orde te hebben op het gebied van digitale veiligheid. Kleine gemeenten hebben bijvoorbeeld niet hetzelfde budget hiervoor in vergelijking met grote gemeenten. Ook is er een groot verschil als het gaat om de hoeveelheid kennis, expertise en bewustwording. “Daarom is het onverstandig om tegen de individuele gemeente te zeggen: zorg zelf maar voor je digitale veiligheid”, meent Van den Berg.

Toch gebeurt dat in praktijk vaak wel, en dat vindt de hoogleraar vreemd. Ze vergelijkt het met de systemen van de drinkwatervoorziening. “Het gemeentebestuur hoeft niet voortdurend te testen of het wel goed zit met het drinkwater; die verantwoordelijkheid is opgenomen in het totale organisatiesysteem. Maar voor digitalisering is dat nog niet geregeld. En daardoor worden verantwoordelijkheden op verkeerde plekken belegd.”

Als voorbeeld noemt Van den Berg de gemeente Hof van Twente, die eind 2020 het doelwit was van een ransomware-aanval. “Hof van Twente gehackt? Is de schuld van die systeembeheerder met z’n simpele wachtwoord welkom2020. Maar hij is niet de dader, hij is slachtoffer. De complexiteit van dit soort vraagstukken is zo hoog dat je je moet afvragen of het redelijk is om aan de eindgebruiker op te dragen dat hij het maar moet regelen.”

Gemeenten terughoudend om te investeren in cybersecurity

Het regelen van de digitale veiligheid is een complex vraagstuk voor gemeenten, benadrukt Van den Berg. Maar het is wel belangrijk dat ze hun zaakjes goed regelen. “Als gemeentelijke organisatie heb je allerlei digitale technologie in gebruik. Dat hangt allemaal aan netwerken en is dus per definitie kwetsbaar. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om die kwetsbaarheden het hoofd te bieden en waar dat niet lukt adequaat te reageren. Want gemeenten hebben zoveel gevoelige data in hun systemen dat de impact van een incident enorm kan zijn. De eigen cybersecurity moet dus op orde zijn.”

Ze begrijpt dat gemeenten terughoudend zijn om grote sommen geld te investeren in cybersecurity. Je ziet het namelijk vaak niet direct terug in de organisatie. Daarnaast is het lastig om een inschatting te maken of een investering in digitale veiligheid daadwerkelijk noodzakelijk is. “Ik kan me dus goed voorstellen dat je als gemeentebestuur zegt: dat geld besteden we liever aan het sociaal domein. Totdat het fout gaat en je geconfronteerd wordt met hoe enorm wijdvertakt digitale systemen zijn. En er ineens niks meer werkt”, zo zegt Van den Berg.

Pleidooi voor systematische verandering

De hoogleraar Cybersecurity Governance is ervan overtuigd dat het voor individuele gemeenten onmogelijk is om op eigen houtje ‘het hoogste niveau van digitale volwassenheid’ te bereiken. Om die reden pleit ze voor een systeem waarin vraagstukken op het vlak van cybersecurity en IT-beheer deels op een hoger niveau organiseren. “De IBD [Informatiebeveiligingsdienst, red.] heeft hier al een rol in, maar die collectieve zorgtaak voor de inrichting van digitale veiligheid in gemeenten moet nog veel steviger worden georganiseerd”, vertelt Van den Berg.

Ze is van mening dat een digitaal veilige gemeente niet bij de burgemeester begint. Bepaalde zaken op hoger niveau te regelen wil nog niet zeggen dat burgemeesters en andere relevante ambtenaren achterover kunnen leunen. “Om de governance in de gehele digitale veiligheidsketen te verbeteren moet je weten hoe het spel in elkaar zit. Als je niet snapt waar het over gaat, kun je niet de juiste vragen stellen en ook niet aangeven waarom iets wel of niet van jou is. We moeten op strategisch niveau, met de relevante partijen, de discussie aan hoe we in Nederland de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace verdelen.”

Een systematische verandering heeft tijd nodig, benadrukt Van den Berg. In de tussentijd moet iedereen volgens haar aan de bak om ons voor te bereiden op incidenten en crisismanagement in te richten.

Bron: burgemeesters.nl, vpngids.nl

Meer actueel nieuws

Betaal je aan ransomware criminelen, dan komen ze bijna altijd terug

Ransomware-aanvallen blijven de krantenkoppen halen, en met goede reden: gemiddeld is er elke 11 seconden een nieuwe ransomware-aanval, en de verliezen voor organisaties door ransomware-aanvallen zullen naar verwachting oplopen tot $ 20 miljard in de loop van 2021, na een recordtoename van verliezen van meer dan 225% in 2020. Maar wat zijn de werkelijke kosten voor bedrijven die zijn getroffen door een ransomware-aanval?

Lees meer »

Sterke toename in hoeveelheid RDDoS aanvallen

Link11 IT-beveiligingsprovider kondigt vandaag aan dat het Security Operations Center (LSOC) een sterke toename ziet in de hoeveelheid ransom distributed denial of service (RDDoS of RDoS) aanvallen. Bedrijven uit allerlei verschillende sectoren ontvangen afpersingsmails van Fancy Lazarus. In mail eist de hackersgroep 2 Bitcoins (ongeveer 66.000 euro): "It's a small price for what will happen when your whole network goes down. Is it worth it? You decide!” Tot nu toe heeft LSOC meldingen ontvangen van RDoS-aanvallen uit de VS, Canada en verschillende Europese landen.

Lees meer »

Ondernemers onderschatten het risico van cybercrime

De kosten van cyberaanvallen zijn vorig jaar geëxplodeerd. Vooral sectoren die sterk inzetten op digitale dataverwerking en communicatie, zoals de industrie, de retail en de zorg, blijken kwetsbaar. Diefstal van data en het gijzelen van systemen nemen hals over kop toe. Ondanks deze toegenomen dreiging blijft de risicoperceptie van cybercrime onder ondernemers laag.

Lees meer »

Aantal brute-force aanvallen gericht op RDP in Nederland meer dan verdubbeld

Cybersecurity bedrijf ESET heeft haar eerste Threat Report van 2021 gepubliceerd. Het Threat Report, dat het huidige dreigingslandschap in kaart brengt op basis van belangrijke statistieken van detectiesystemen en opmerkelijke voorbeelden van cybersecurity-onderzoek, kijkt naar het eerste trimester van 2021 en toont ook Nederlandse statistieken en trends.

Lees meer »

WhatsApp fraude komt veelvuldig voor in Nederland

WhatsApp fraude bestaat nog niet als zelfstandige fraudevorm in de slachtoffer enquêtes. Dus het zicht op het slachtofferschap daarvan is beperkt. De Haagse Hogeschool heeft nu in samenwerking met I&O Research de omvang en gevolgen voor slachtoffers in kaart gebracht. 15 procent van de bevolking komt ermee in aanraking. Het treft vooral ouderen.

Lees meer »