“We moeten de taken in cyberspace verdelen”

Gepubliceerd op 4 januari 2023 om 18:50

Als het in de gemeente fout gaat op het vlak van cybersecurity en persoonsgegevens op straat belanden, kijken we direct de burgemeester aan. Eigenlijk is het vreemd dat we de verantwoordelijkheid voor de digitale veiligheid van de gemeente bij de burgemeester neerleggen. Het is beter om de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace op strategisch niveau te verdelen.

Dat zegt prof. dr. Bibi van den Berg, hoogleraar Cybersecurity Governance aan de Universiteit Leiden, in een interview met het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB).

‘Zorg zelf maar voor je digitale veiligheid’

Voor gemeenten is het lastig om hun zaakjes op orde te hebben op het gebied van digitale veiligheid. Kleine gemeenten hebben bijvoorbeeld niet hetzelfde budget hiervoor in vergelijking met grote gemeenten. Ook is er een groot verschil als het gaat om de hoeveelheid kennis, expertise en bewustwording. “Daarom is het onverstandig om tegen de individuele gemeente te zeggen: zorg zelf maar voor je digitale veiligheid”, meent Van den Berg.

Toch gebeurt dat in praktijk vaak wel, en dat vindt de hoogleraar vreemd. Ze vergelijkt het met de systemen van de drinkwatervoorziening. “Het gemeentebestuur hoeft niet voortdurend te testen of het wel goed zit met het drinkwater; die verantwoordelijkheid is opgenomen in het totale organisatiesysteem. Maar voor digitalisering is dat nog niet geregeld. En daardoor worden verantwoordelijkheden op verkeerde plekken belegd.”

Als voorbeeld noemt Van den Berg de gemeente Hof van Twente, die eind 2020 het doelwit was van een ransomware-aanval. “Hof van Twente gehackt? Is de schuld van die systeembeheerder met z’n simpele wachtwoord welkom2020. Maar hij is niet de dader, hij is slachtoffer. De complexiteit van dit soort vraagstukken is zo hoog dat je je moet afvragen of het redelijk is om aan de eindgebruiker op te dragen dat hij het maar moet regelen.”

Gemeenten terughoudend om te investeren in cybersecurity

Het regelen van de digitale veiligheid is een complex vraagstuk voor gemeenten, benadrukt Van den Berg. Maar het is wel belangrijk dat ze hun zaakjes goed regelen. “Als gemeentelijke organisatie heb je allerlei digitale technologie in gebruik. Dat hangt allemaal aan netwerken en is dus per definitie kwetsbaar. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om die kwetsbaarheden het hoofd te bieden en waar dat niet lukt adequaat te reageren. Want gemeenten hebben zoveel gevoelige data in hun systemen dat de impact van een incident enorm kan zijn. De eigen cybersecurity moet dus op orde zijn.”

Ze begrijpt dat gemeenten terughoudend zijn om grote sommen geld te investeren in cybersecurity. Je ziet het namelijk vaak niet direct terug in de organisatie. Daarnaast is het lastig om een inschatting te maken of een investering in digitale veiligheid daadwerkelijk noodzakelijk is. “Ik kan me dus goed voorstellen dat je als gemeentebestuur zegt: dat geld besteden we liever aan het sociaal domein. Totdat het fout gaat en je geconfronteerd wordt met hoe enorm wijdvertakt digitale systemen zijn. En er ineens niks meer werkt”, zo zegt Van den Berg.

Pleidooi voor systematische verandering

De hoogleraar Cybersecurity Governance is ervan overtuigd dat het voor individuele gemeenten onmogelijk is om op eigen houtje ‘het hoogste niveau van digitale volwassenheid’ te bereiken. Om die reden pleit ze voor een systeem waarin vraagstukken op het vlak van cybersecurity en IT-beheer deels op een hoger niveau organiseren. “De IBD [Informatiebeveiligingsdienst, red.] heeft hier al een rol in, maar die collectieve zorgtaak voor de inrichting van digitale veiligheid in gemeenten moet nog veel steviger worden georganiseerd”, vertelt Van den Berg.

Ze is van mening dat een digitaal veilige gemeente niet bij de burgemeester begint. Bepaalde zaken op hoger niveau te regelen wil nog niet zeggen dat burgemeesters en andere relevante ambtenaren achterover kunnen leunen. “Om de governance in de gehele digitale veiligheidsketen te verbeteren moet je weten hoe het spel in elkaar zit. Als je niet snapt waar het over gaat, kun je niet de juiste vragen stellen en ook niet aangeven waarom iets wel of niet van jou is. We moeten op strategisch niveau, met de relevante partijen, de discussie aan hoe we in Nederland de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace verdelen.”

Een systematische verandering heeft tijd nodig, benadrukt Van den Berg. In de tussentijd moet iedereen volgens haar aan de bak om ons voor te bereiden op incidenten en crisismanagement in te richten.

Bron: burgemeesters.nl, vpngids.nl

Meer actueel nieuws

"Door illegaal te knoeien heeft de verdachte de veiligheid en gezondheid van de gemeenschap in gevaar gebracht"

Het Amerikaanse ministerie van Justitie verdenkt een 22-jarige man uit Kansas voor het saboteren van een publieke drinkwatervoorziening. Door het computernetwerk van het drinkwaterbedrijf binnen te dringen, bracht hij de veiligheid en gezondheid van de gemeenschap in gevaar. Als hij schuldig wordt bevonden, kan hij tot twintig jaar gevangenisstraf krijgen.

Lees meer »

Er moet nu iets gebeuren om burgers beter te beschermen tegen privacy schandalen

Aleid Wolfsen, bestuursvoorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens, omschrijft de pakkans van bedrijven die de Europese privacyregels aan de laars lappen door de toezichthouder als ‘onder de maat’. De handhaving valt of staat met goede onderzoeken en af en toe ‘een stevige douw’ (een boete). Daar gaat een sterke preventieve werking van uit. “Als je weet dat de autodiefstal niet meer wordt aangepakt door de politie, dan weet je wat er gaat gebeuren. Dat is bij ons ook het geval.”

Lees meer »

Tekenen van ‘SilverFish’ zijn gezien bij tiental Nederlandse zorgorganisaties

Ze zijn bijna onzichtbaar en lastig om vanaf te komen. De hackersgroepering 'SilverFish' is net als het insect een plaag aan het worden. Talrijke organisaties over de hele wereld zijn geraakt door deze geavanceerde Advanced Persistent Threat (APT). Tekenen van SilverFish zijn gezien bij zeker een tiental Nederlandse zorgorganisaties. Onderzoek moet uitwijzen wat de gevolgen daarvan zijn. In deze blogpost geven we alvast antwoord op de meest gestelde vragen over SilverFish.

Lees meer »

Hackers plaatsten achterdeur in 'Hypertext Preprocessor' (PHP)

Hackers zijn erin geslaagd om een backdoor te plaatsen in de officiële Git-repository van programmeertaal PHP. Ze voerden twee commando’s in die zich voordeden als kleine aanpassingen. In werkelijkheid konden ze door deze wijzigingen een 'remote code execution' uitvoeren. Daarmee is het mogelijk om websites die op PHP draaien aan te vallen. Het lek werd op tijd ontdekt en gedicht, zodat er geen websites die op PHP-draaien de dupe zijn van de backdoor.

Lees meer »

Ransomware weekoverzicht 12-2021

Shell getroffen door datadiefstal na inbraak op Accellion FTA-server, vermoedelijk door de Clop-ransomware bende, Evil Corp schakelt over op Hades ransomware om sancties te omzeilen en FBI waarschuwt voor ransomware die volledige harde schijf versleutelt. Hier het overzicht van de nieuwste ransomware vormen en het nieuws van dag tot dag.

Lees meer »