Als het in de gemeente fout gaat op het vlak van cybersecurity en persoonsgegevens op straat belanden, kijken we direct de burgemeester aan. Eigenlijk is het vreemd dat we de verantwoordelijkheid voor de digitale veiligheid van de gemeente bij de burgemeester neerleggen. Het is beter om de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace op strategisch niveau te verdelen.
Dat zegt prof. dr. Bibi van den Berg, hoogleraar Cybersecurity Governance aan de Universiteit Leiden, in een interview met het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB).
‘Zorg zelf maar voor je digitale veiligheid’
Voor gemeenten is het lastig om hun zaakjes op orde te hebben op het gebied van digitale veiligheid. Kleine gemeenten hebben bijvoorbeeld niet hetzelfde budget hiervoor in vergelijking met grote gemeenten. Ook is er een groot verschil als het gaat om de hoeveelheid kennis, expertise en bewustwording. “Daarom is het onverstandig om tegen de individuele gemeente te zeggen: zorg zelf maar voor je digitale veiligheid”, meent Van den Berg.
Toch gebeurt dat in praktijk vaak wel, en dat vindt de hoogleraar vreemd. Ze vergelijkt het met de systemen van de drinkwatervoorziening. “Het gemeentebestuur hoeft niet voortdurend te testen of het wel goed zit met het drinkwater; die verantwoordelijkheid is opgenomen in het totale organisatiesysteem. Maar voor digitalisering is dat nog niet geregeld. En daardoor worden verantwoordelijkheden op verkeerde plekken belegd.”
Als voorbeeld noemt Van den Berg de gemeente Hof van Twente, die eind 2020 het doelwit was van een ransomware-aanval. “Hof van Twente gehackt? Is de schuld van die systeembeheerder met z’n simpele wachtwoord welkom2020. Maar hij is niet de dader, hij is slachtoffer. De complexiteit van dit soort vraagstukken is zo hoog dat je je moet afvragen of het redelijk is om aan de eindgebruiker op te dragen dat hij het maar moet regelen.”
Gemeenten terughoudend om te investeren in cybersecurity
Het regelen van de digitale veiligheid is een complex vraagstuk voor gemeenten, benadrukt Van den Berg. Maar het is wel belangrijk dat ze hun zaakjes goed regelen. “Als gemeentelijke organisatie heb je allerlei digitale technologie in gebruik. Dat hangt allemaal aan netwerken en is dus per definitie kwetsbaar. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om die kwetsbaarheden het hoofd te bieden en waar dat niet lukt adequaat te reageren. Want gemeenten hebben zoveel gevoelige data in hun systemen dat de impact van een incident enorm kan zijn. De eigen cybersecurity moet dus op orde zijn.”
Ze begrijpt dat gemeenten terughoudend zijn om grote sommen geld te investeren in cybersecurity. Je ziet het namelijk vaak niet direct terug in de organisatie. Daarnaast is het lastig om een inschatting te maken of een investering in digitale veiligheid daadwerkelijk noodzakelijk is. “Ik kan me dus goed voorstellen dat je als gemeentebestuur zegt: dat geld besteden we liever aan het sociaal domein. Totdat het fout gaat en je geconfronteerd wordt met hoe enorm wijdvertakt digitale systemen zijn. En er ineens niks meer werkt”, zo zegt Van den Berg.
Pleidooi voor systematische verandering
De hoogleraar Cybersecurity Governance is ervan overtuigd dat het voor individuele gemeenten onmogelijk is om op eigen houtje ‘het hoogste niveau van digitale volwassenheid’ te bereiken. Om die reden pleit ze voor een systeem waarin vraagstukken op het vlak van cybersecurity en IT-beheer deels op een hoger niveau organiseren. “De IBD [Informatiebeveiligingsdienst, red.] heeft hier al een rol in, maar die collectieve zorgtaak voor de inrichting van digitale veiligheid in gemeenten moet nog veel steviger worden georganiseerd”, vertelt Van den Berg.
Ze is van mening dat een digitaal veilige gemeente niet bij de burgemeester begint. Bepaalde zaken op hoger niveau te regelen wil nog niet zeggen dat burgemeesters en andere relevante ambtenaren achterover kunnen leunen. “Om de governance in de gehele digitale veiligheidsketen te verbeteren moet je weten hoe het spel in elkaar zit. Als je niet snapt waar het over gaat, kun je niet de juiste vragen stellen en ook niet aangeven waarom iets wel of niet van jou is. We moeten op strategisch niveau, met de relevante partijen, de discussie aan hoe we in Nederland de taken en verantwoordelijkheden in cyberspace verdelen.”
Een systematische verandering heeft tijd nodig, benadrukt Van den Berg. In de tussentijd moet iedereen volgens haar aan de bak om ons voor te bereiden op incidenten en crisismanagement in te richten.
Bron: burgemeesters.nl, vpngids.nl
Meer actueel nieuws
Datalek overzicht week 47-2019
Bij een 'datalek' gaat het om ongeoorloofde of onbedoelde toegang tot persoonsgegevens bij een organisatie. Of om vernietiging, verlies, wijziging of vrijkomen van persoonsgegevens. Onder een datalek valt dus niet alleen het vrijkomen (lekken) van gegevens, maar ook onrechtmatige verwerking van gegevens en verlies van (toegang tot) persoonsgegevens.
Het is inmiddels niet meer de vraag of u een keer geraakt wordt door cybercrime, maar wanneer
Ruim de helft (55%) van alle MKB-organisaties is het afgelopen jaar een of meermaals slachtoffer geworden van cybercrime. Grote multinationals lopen nog altijd het meeste risico; 74% van de bedrijven met meer dan 1.000 werknemers kreeg te maken met digitale aanvallen.
Bestandloze malware "Campagnes zonder infectie zijn moeilijk te detecteren"
Net zoals criminelen kunnen worden gepakt door vingerafdrukken of DNA op de plaats delict, laten hackers ook sporen achter op geïnfecteerde systemen. Om het bewijs van hun aanvallen te verbloemen, hebben cybercriminelen bestandsloze malware ontwikkeld. Deze schadelijke softwarevariant bestaat slechts als een artefact op het computergeheugen. De infectie of malware plaatst geen uitvoerbare bestanden op de harde schijf van het geïnfecteerde systeem om de detectie van de aanval zo lang mogelijk te verbergen. Verschillende nieuwe campagnes, die gebruikmaken van bestandsloze malware-aanvallen, zijn geanalyseerd door het Zscaler-ThreatlabZ-team.
Darkweb Monitor als een service
De Nederlandse Organisatie voor Toegepast Wetenschappelijk Onderzoek (TNO) en het in Nederland en Singapore gevestigde bedrijf CyberDevOps (CDO) zijn overeengekomen om Dark Web Monitor als een service te licentiëren. TNO en CDO delen een ambitie om cyberspace en ons digitale leven veiliger en veiliger te maken. Volgens de voorwaarden van de licentieovereenkomst zal CDO de Dark Web Monitor-service leveren aan een exclusief aanbod van wetshandhavingsinstanties, beveiligingsorganisaties en bedrijven.
Minstens 10 miljoen mensen potentieel doelwit van cyberaanvallen
Het beheer van gebouwen wordt steeds verder geautomatiseerd, waarbij de systemen die worden gebruikt voor het bedienen van bijvoorbeeld alarmsystemen, stroomvoorziening, toegangsdeuren en -poorten, ventilatie of schuifdeuren steeds vaker zijn verbonden met internet. Doordat er te weinig aandacht is voor de digitale beveiliging, worden de systemen kwetsbaarder voor cyberaanvallen, terwijl de mogelijke impact van zulke aanvallen toeneemt.
Stijging internetoplichting
De politie heeft dit jaar 200 malafide webshops gesloten. Dat heeft Gijs van der Linden, teamleider van het Landelijk Meldpunt Internetoplichting (LMIO) van de politie bekendgemaakt in de uitzending van Radar. Daarnaast kon Van der Linden melden dat het aantal aangiftes over online oplichting met 7% is toegenomen tot een totaal van 47.000.