Nederland aantrekkelijk voor statelijke actoren en hackers

Gepubliceerd op 4 februari 2021 om 14:00
Nederland aantrekkelijk voor statelijke actoren en hackers

De nationale veiligheidsbelangen van Nederland zijn kwetsbaar en worden voortdurend substantieel bedreigd door statelijke actoren.

Landen als China en Rusland richten zich daarbij niet alleen op klassieke doelwitten, zoals de Rijksoverheid en bedrijven binnen de vitale infrastructuur, maar ook daarbuiten. Om deze dreigingen tegen te gaan, moeten veiligheidsinstanties de koppen bij elkaar steken en kennis en expertise uitwisselen.

Dat staat in het rapport ‘Dreigingsbeeld statelijke actoren’. Het document is samengesteld door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de Algemene en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD en MIVD).

Drie veiligheidsdiensten

“De Nederlandse samenleving en economie zijn sterk verweven met geopolitieke omstandigheden en veiligheid”, schrijven de drie veiligheidsdiensten.

Dat biedt ons land, met zijn open economie, veel kansen, maar maakt ons tegelijkertijd ook kwetsbaar als de internationale verhoudingen gespannen zijn. Om die reden doen veiligheidsdiensten voortdurend onderzoek naar de economische veiligheid van Nederland, maar ook naar spionage en buitenlandse inmenging.

Eind vorig jaar ontmaskerde de AIVD twee Russische spionnen. Zij deden zich voor als geaccrediteerde diplomaten die op de Russische ambassade in Den Haag werkten. In werkelijkheid onderhielden ze nauwe contacten met het bedrijfsleven en onderzoeksinstanties die zich bezighouden met geavanceerde technologieën zoals kunstmatige intelligentie en nanotechnologie. Ze vergaarden informatie en verkochten deze door aan andere partijen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde de Russen tot persona 'non grata' en werden onlangs ons land uitgezet.

Dit soort spionageactiviteiten zijn niet alleen pijnlijk voor de betreffende bedrijven, maar zijn volgens de inlichtingendiensten ook schadelijk voor onze economie, welvaart en nationale veiligheid. Landen als China, Rusland en Iran beschikken over offensieve cyberprogramma’s, gericht tegen Westerse landen als Nederland. “De cybercapaciteit, -kennis en -expertise van China en Rusland is dermate groot, dat de slagingskans ook groot is dat ze ergens digitaal kunnen binnendringen”, waarschuwen de veiligheidsdiensten.

Technologisch hoogwaardige kennis

Niet alleen Rusland, maar ook China zet zich actief in om technologisch hoogwaardige kennis te vergaren.

Het communistische land zet daarvoor spionagecampagnes op, gericht op het verkrijgen van kennis en expertise voor de economische ontwikkeling van het land en de krijgsmacht. Volgens de NCTV, AIVD en MIVD lopen de Nederlandse defensie-industrie, wetenschappelijke instanties en kennisinstituten hierdoor een “hoog risico op Chinese (digitale) spionage”.

Generaal Jan Swillens, algemeen directeur van de MIVD, zegt het volgende over de ambities van Rusland en China: “We zien in toenemende mate Russische en Chinese spionageactiviteiten bij Nederlandse topsectoren en kennisinstellingen. Uit onderzoek werd duidelijk dat tientallen Chinese studenten aan Nederlandse universiteiten promoveren in militair relevante technologie. Zij bleken rechtstreeks verbonden aan de Chinese krijgsmacht of Chinese defensie-industrie. China spreekt zich openlijk uit in 2049 het machtigste land ter wereld te willen zijn. Om dit te bereiken is het land op zoek naar technologische hoogwaardige kennis. Ook Rusland investeert en zoekt naar nieuwe kennis om zichzelf verder te versterken.”

Swillens hield vorig jaar een pleidooi om geen smartphone of tablet op tafel te leggen als je vertrouwelijke informatie uitwisselt. Volgens de MIVD-topman gebruiken statelijke actoren deze apparaten om ons af te luisteren. “Ze zijn superhandig, je hebt al je informatie ermee bij de hand. Maar het risico op spionage is gewoon te groot. Ik denk dat geen raad van bestuur van een grote organisatie meer moet vergaderen over bedrijfsgeheimen met de smartphone of iPad op tafel”, waarschuwde Swillens.

Supply chain aanvallen

Een andere dreiging waar de veiligheidsdiensten aan refereren, is de opkomst van zogeheten supply chain-aanvallen.

Door één bedrijf aan te vallen dat zijn beveiliging niet op orde heeft, kunnen andere organisaties en landen het doelwit worden van hackers. Dat zagen niet zo gek lang geleden nog bij de hackaanval op SolarWinds. Supply chain-aanvallen zijn volgens de veiligheidsdiensten moeilijk te detecteren.

Technologische infrastructuur

Een andere reden waarom Nederland aantrekkelijk is voor statelijke actoren en hackers, is vanwege de technologische infrastructuur.

Als voorbeeld noemt het rapport AMS-IX, een van de grootste internetknooppunten ter wereld, gevestigd in onze hoofdstad. Ook het feit dat eenvoudig is om anonieme servers te huren in ons land, wordt nadrukkelijk vermeld. Volgens de veiligheidsdiensten misbruiken statelijke actoren deze faciliteiten en diensten om andere landen of instanties buiten ons land aan te vallen. Dat kan de ‘bondgenootschappelijke belangen’ aantasten en is slecht voor het imago van Nederland.

Weerbaarheid Nederlandse samenleving

De dreiging van statelijke actoren brengen risico’s met zich mee voor de weerbaarheid van de Nederlandse samenleving. De veiligheidsdiensten schrijven dat ze veel interesse hebben in de Nederlandse infrastructuur, bijvoorbeeld om onze maatschappij te ontwrichten of saboteren. De toenemende digitalisering en onderlinge verwevenheid en afhankelijkheid van onze vitale infrastructuur verhogen de kwetsbaarheid van en eventuele schade aan onze samenleving.

Om te voorkomen dat kwaadwillende statelijke actoren erin slagen om te infiltreren bij de Rijksoverheid en bedrijven die zich bezighouden met geavanceerde technologieën, is het belangrijk om tegenmaatregelen te treffen.

De eerste stap is om de samenwerking tussen de veiligheidsdiensten te intensiveren. “Om deze dreigingen tegen te gaan, brengen we partijen en expertises bij elkaar. Op alle niveaus koppelen we het inzicht in de dreiging aan inzicht in de belangen en doelwitten die we willen beschermen”, vertelt Pieter-Jaap Aalbersberg, de huidige Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

In het rapport ‘Cybersecuritybeeld Nederland 2020’, dat vorig jaar juni werd gepubliceerd door de NCTV, waarschuwde Aalbersberg al voor de gevaren van cyberaanvallen. Deze hebben volgens hem een ‘permanent karakter’ en kunnen leiden tot ernstige maatschappij-ontwrichtende schade. Ook wees de Nationaal Coördinator toen al op de gevaren voor andere landen en organisaties als wij onze digitale weerbaarheid niet versterken. “Als de digitale weerbaarheid van landen of organisaties tekort schiet, dan heeft dat ook gevolgen voor andere landen en organisaties. Als landen of organisaties hun digitale weerbaarheid wel op peil hebben, dan nog kunnen ze in de problemen komen door cyberincidenten bij anderen.”

Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 3 Februari 2021
PDF – 214,7 KB 499 downloads
Infographic Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 3 Februari 2021
PDF – 471,7 KB 389 downloads

Bron: nctv.nl, vpngids.nl

Meer info over ‘hacking’?

Meer info over ‘cyberspionage’?

Meer info over ‘Cybercrime algemeen’?

Tips of verdachte activiteiten gezien? Meld het hier of anoniem.

Apple: “Installeer per direct de beveiligingsupdate”

Software- en elektronicagigant Apple roept gebruikers van iPhones, MacBooks, iPads en horloges op om zo spoedig mogelijk een beveiligingsupdate te installeren. Dat heeft alles te maken met een ernstig beveiligingslek in de iMessage-app: het was mogelijk om zonder enige interactie van de gebruiker de zogenaamde Pegasus-spyware te installeren. Daarmee kunnen foto's en e-mails worden gestolen, maar ook de microfoon en camera kunnen op afstand worden ingeschakeld.

Lees meer »

Hoe hackers al uw sms-berichten kunnen zien en 2FA-beveiliging kunnen omzeilen

Voor een veilige toegang tot online diensten van vandaag is het niet voldoende om alleen een login en een sterk wachtwoord te gebruiken. Een recent onderzoek heeft uitgewezen dat meer dan 80% van alle hack aanvallen te wijten zijn aan zwakke wachtwoorden. Daarom is het gebruik van tweefactorauthenticatie (2FA) een noodzaak geworden. Het biedt een extra beveiligingslaag. Volgens de gegevens blokkeren gebruikers die 2FA inschakelen ongeveer 99,9% van de geautomatiseerde aanvallen. 

Lees meer »

"Criminelen spelen handig in op de behoefte om overal maar online te zijn"

Inloggen op een website, terwijl je verbinding maakt met een openbare wifi-verbinding. De meeste Nederlanders kennen de risico’s, toch past het merendeel z’n surfgedrag niet aan. Vooral jongeren zijn laks. Dat blijkt uit onderzoek van VPN.nl onder 1.075 Nederlanders, uitgevoerd door Panelwizard. Alleen in Nederland zijn er al zo’n 2 miljoen gratis wifi-hotspots, bijvoorbeeld bij treinstations, luchthavens, hotels, campings en horecagelegenheden.

Lees meer »

Energietransite biedt kansen voor hackers

De overgang naar een duurzame energievoorziening maakt het Nederlandse stroomnet kwetsbaarder voor hackers. Als zij zonnepanelen en laadpalen hacken, kan dat grote maatschappelijke en economische gevolgen hebben. Extra toezicht moet problemen voorkomen.

Lees meer »

Pas op met "updaten van Kaseya"

Hackers proberen munt te slaan uit de crisis rondom de VSA-software van ICT-dienstverlener Kaseya. Ze hebben een spamcampagne opgezet waarbij ze potentiële slachtoffers proberen over te halen om een beveiligingsupdate te installeren die de kwetsbaarheid in VSA verhelpt. In werkelijkheid halen nietsvermoedende slachtoffers een Cobalt Strike payload binnen die een achterdeur toevoegt aan het bedrijfsnetwerk. Op deze manier proberen ze het netwerk binnen te glippen en malware te installeren.

Lees meer »

2 juli 2021: '721' grootste ransomware aanvallen ooit

Duizenden bedrijven in minstens zeventien landen zijn het afgelopen weekend getroffen door een massale aanval met gijzelsoftware. Het gaat om een van de grootste ransomware-aanvallen ooit. Ook een aantal Nederlandse bedrijven is getroffen. Ze worden door de politie benaderd.

Lees meer »

Computersystemen Nederlandse politie, “Het enige wat we zeker wisten: de Russen zijn binnen”

In 2017 wisten Russische hackers diep binnen te dringen in de computersystemen van de Nederlandse politie. Die had op dat moment zijn handen vol met het strafrechtelijk onderzoek naar het neerschieten van vlucht MH17. De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) kwam de hack op het spoor. Deze ontdekking leidde tot ‘grote paniek’. Of en welke informatie door de hackers is buitgemaakt, is onbekend.

Lees meer »

Operatie Trojan Shield groot succes 800 aanhoudingen

De FBI heeft wereldwijd 800 man gearresteerd en bijna 50 miljoen dollar in beslag genomen. Daarvoor luisterde de Amerikaanse handhavings- en opsporingsdienst achttien maanden lang versleutelde communicatie van criminelen af. De arrestaties zijn verricht in zestien landen, waaronder Nederland.

Lees meer »

WhatsApp gehackt, dat overkomt mij niet

Cybercriminelen slaagden er afgelopen jaar in om de WhatsApp-accounts van verschillende politici over te nemen. Het gaat om de accounts van leden van de Eerste en Tweede Kamer, Hoge Colleges van Staat en ambtenaren van meerdere ministeries. De oplichters probeerden op deze manier geld te verdienen, maar er hadden ook vertrouwelijke gegevens buitgemaakt kunnen worden.

Lees meer »