Cyber Security Beeld Nederland 2021: "De schade van ransomware is groot"

Gepubliceerd op 30 juni 2021 om 07:00

In het zojuist verschenen Cyber Security Beeld Nederland (CSBN) is dit jaar een apart hoofdstuk gewijd aan ransomware en het complexe ondergrondse criminele ecosysteem daaromheen.

Schade Ransomware

‘De schade van ransomware is groot: de schattingen lopen uiteen van miljoenen tot miljarden, maar als alleen al 46 procent van het MKB in Nederland aangeeft ermee te maken te hebben gehad, dan staan we voor een ongekende uitdaging’, aldus hoofdofficier Michiel Zwinkels, binnen het OM portefeuillehouder cybercrime. ‘Hoewel het CSBN beschrijft dat er in Nederland tot nu nog geen aanval op een vitaal proces heeft plaatsgevonden, betekent dat niet dat er géén cruciale processen zijn verstoord.’
‘We hebben al aanvallen op universiteiten, ziekenhuizen, bedrijven en gemeenten gezien’, zegt Theo van der Plas, programmadirecteur cybercrime bij de politie. ‘Een aanval als op de Hof van Twente waarbij de dienstverlening van de gemeente geheel stil kwam te liggen, is natuurlijk verschrikkelijk. We zien als politie en OM dat (lagere) overheden er enorm van geschrokken zijn. Ze bevragen ons ook: wat moeten we doen, met wie moeten we in zee?’

Cybercrime as a service

Het jaarlijkse CSBN van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, is in samenwerking met het Nationaal Cyber Security Centrum opgesteld. Hierbij wordt nauw samengewerkt met OM en politie, die dit jaar in het CSBN vaststellen dat ze in de ransomwareketen steeds meer geprofessionaliseerde spelers zien: de bouwers van de software, degenen die het plaatsen, degenen die het weghalen, zij die het slachtoffer klemzetten. Cryptovaluta spelen daarbij een grote rol in het ontvangen van losgeld door criminelen. Zoals politie en OM al veel eerder constateerden: ‘cybercrime as a service’ floreert, alles is te koop of te huur, vrijwel altijd zit er een sterk internationale component aan. Maar het is zeker niet zo dat het geen zin heeft onderzoek te doen.

Taskforce Ransomware

‘We zetten in op opsporing en vervolging en het afpakken van het wederrechtelijke voordeel’, zegt hoofdofficier Zwinkels ‘Misschien komen we niet altijd onmiddellijk bij een dader uit, maar onze bevindingen helpen andere opsporingsinstanties vaak verder.’
Politiechef Van der Plas legt uit dat door de politie nog vaak losse ransomware-onderzoeken worden gestart. ‘Dat is deels logisch, je hebt immers een aangifte waar je iets mee moet. Maar om de opsporingscapaciteit slimmer te benutten en beter de strijd aan te gaan met de criminelen, focussen we sinds kort vanuit de taskforce Ransomware samen met de cybercrimeteams en het Team High Tech Crime op kansrijke actielijnen.’

Deze strategie komt er in het kort op neer dat politie en OM gegevens uit onderzoeken nationaal en internationaal delen. Servers waarop foute software draait, neerhalen, malafide hostingbedrijven aanpakken, facilitators oppakken, slachtoffers gratis reparatiesoftware aanbieden, cryptovaluta traceren en hackers een andere kans bieden.
Daarnaast hamert Van der Plas op publiek-private samenwerking: ‘Er zit kennis bij ons, er zit kennis bij bedrijven, dat moeten we kunnen delen, op de juiste manier’, zo zegt hij. En wanneer een hack heeft plaatsgevonden en losgeld wordt gevraagd, kunnen gespecialiseerde bedrijven helpen het probleem op te lossen. Er zijn bedrijven die weten wat de politie nodig heeft voor het onderzoek.

Aangifte doen

Volgens Zwinkels is het in de aanpak van ransomware daarnaast cruciaal dat de slachtoffers een aanval melden of daarvan aangifte doen. ‘We moeten weten wat er speelt, wij kunnen nieuwe werkwijzen onderkennen. Ook al is een bedrijf niet meteen geholpen, een ander is dat met gegevens uit het onderzoek misschien wel. Bovendien kunnen we die meldingen gebruiken om maatregelen te treffen die een aanval voorkómen’, aldus Zwinkels.
Op dit moment werken politie en OM aan een landelijk punt voor alle meldingen. Zwinkels: ‘Dat maakt het mogelijk dwarsverbanden te leggen, en deze vorm van cybercrime gerichter aan te pakken.’

Digitale veiligheid vergroten

De Cyber Security Raad heeft becijferd dat er 330 miljoen euro nodig is voor de handhaving en bijna 900 miljoen om de digitale veiligheid over de hele linie te waarborgen en te vergroten. De CSR wees er ook op dat de rol van de gehele strafrechtketen onontbeerlijk is bij cybercrimebestrijding. ‘Dat we technisch heel goed zijn, hebben we al vaak laten zien’, aldus politiechef Theo van der Plas. Maar dat er langdurige investeringen en samenwerkingsmogelijkheden moeten komen, is duidelijk.’

Csbn 2021
PDF – 4,5 MB 345 downloads
Brochure Stappenplan Cybercrime
PDF – 625,7 KB 263 downloads

Bron: nctv.nl, politie.nl

Meer info over Cybercrime

Meer info over Ransomware

Tips of verdachte activiteiten gezien? Meld het hier.

Cybercrime gerelateerde berichten

Ruim helft van de jongeren die ICT-onderwijs volgen plegen cyberdelicten

Een groot deel van de Nederlandse jongeren die ICT-onderwijs volgen, maakt zich wel eens schuldig aan cybercrime. Dit blijkt uit onderzoek van de VU en het NSCR. Toch blijkt het niet zo makkelijk om onderscheid te maken tussen jongeren die ´goede´ en ´slechte´ dingen doen met computers en ICT. Veel jongeren die online de wet overtreden, gebruiken hun ICT-vaardigheden tegelijkertijd om anderen te helpen of zich maatschappelijk in te zetten. Dit betekent dat jonge daders van online delicten kunnen worden gestimuleerd om hun vaardigheden positief in te zetten.

Lees meer »

Ruim 30.000 domeinnaamhouders gewaarschuwd voor malware en phishing

De Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN), de organisatie die de domeinnamen voor het .nl-domein beheert, heeft in een jaar tijd ruim 30.000 domeinnaamhouders gewaarschuwd voor malware en phishing. Dat meldt de organisatie in een transparantierapport (pdf onderaan het artikel).  Het gaat om de periode vanaf het vierde kwartaal van 2020 tot en met het derde kwartaal van 2021. Bij de meeste gevallen betrof het waarschuwingen voor phishing.

Lees meer »

Criminal-to-criminal-model met een duidelijke rolverdeling neemt verder toe in 2022

Er zijn inmiddels al twee pandemie-jaren verstreken. Deze jaren hebben niet alleen veranderingen teweeggebracht in de werkcultuur, maar hebben ook gezorgd voor compleet nieuwe security-uitdagingen. Waar in het eerste coronajaar het verhuizen van medewerkers naar de thuisomgeving centraal stond, werden bedrijven het afgelopen jaar geconfronteerd met de veiligheidsrisico’s die deze, soms overhaaste, digitalisering met zich meebracht. Om de veiligheidsrisico’s het komende jaar te minimaliseren, zullen bedrijven hun IT-beveiligingsinfrastructuur moeten aanpassen aan de cloud. Nicolas Casimir, CISO EMEA bij Zscaler, gaat verder in op deze en andere trends voor het komende jaar.

Lees meer »