De misdaad is in de meeste gemeenten in de eerste negen maanden van het jaar tot een historisch laag niveau gedaald. Het aantal aangiftes van online criminaliteit zit daarentegen in de lift. Deze trend is te verklaren door de coronapandemie in combinatie met de strenge coronamaatregelen.

Traditionele criminaliteit vs cybercriminaliteit

Minder meldingen van traditionele criminaliteit en meer aangiftes van cybercrime. Het is een trend die we al enkele jaren zien. De meest recente cijfers laten zien dat we voorlopig nog geen omslag hoeven te verwachten.

In vergelijking met 2019 nam het aantal inbraken dit jaar af met maar liefst 42 procent tot 14.125. Afgelopen jaar daalde het aantal meldingen van dit type misdrijf met bijna 20 procent. Het aantal straatroven nam de afgelopen twee jaar af met 36 procent tot 1.475, bij roofovervallen ging het om een daling van 43 procent naar 427. Het aantal inbraken zit de laatste weken weer enigszins in de lift, maar het zijn nog altijd fors minder aangiftes in vergelijking met 2020.

Landelijk overvalcoördinator Jos van der Stap verbaasde zich aanvankelijk over de daling van deze zogeheten high impact crime. “Het is eigenlijk best vreemd. Want als de behoefte er is om te stelen, zou je verwachten dat mensen dat blijven doen”, vertelt hij tegenover het Algemeen Dagblad.

Gelegenheid maakt de dief, zo beseft Van der Stap zich maar al te goed. Een inbreker slaat toe als hij het idee heeft dat de pakkans laag is. Doordat een groot deel van werkend Nederland sinds maart 2020 thuis moet werken -het moment dat het kabinet de eerste lockdown invoerde- hadden boeven ineens een probleem. “De gelegenheid om inbraken te plegen werd daarmee een stuk minder”, aldus de landelijk overvalcoördinator.

Dezelfde redenering geldt ook voor straatroven en overvallen. Doordat scholen en horecazaken lange tijd de deuren moesten sluiten, hadden criminelen minder vaak de gelegenheid om hun slag te slaan. Doordat winkels alleen op afspraak open waren, viel er minder te halen. Bovendien wordt er sinds het begin van de coronacrisis veel minder contant betaald. Boeven maakten de inschatting dat het dan niet de moeite waard is om toe te slaan.

Een andere positieve ontwikkeling als gevolg van de coronacrisis, is dat de politie meer zaken oploste. Het oplospercentage steeg bij inbraken van 10 naar 13 procent, bij overvallen van 50 naar 60 procent. Van der Stap benadrukt dat dit niet komt, omdat de politie ineens tijd over heeft: doordat mensen grotendeels thuis werken, geven ze verdachte situaties eerder door aan de politie. “Het is voor ons veel makkelijker om iemand op heterdaad aan te houden dan achteraf op te sporen. Het afschrikwekkende effect op de verdachte is ook veel groter”, vertelt Van der Stap.

Verschuiving naar cybercrime

Het aantal traditionele vormen van criminaliteit neemt sinds het uitbreken van de coronacrisis weliswaar af. Dat geldt niet voor internetcriminaliteit, online oplichting en fraude. In de cijfers van de politie is een duidelijk verschuiving te zien van de fysieke wereld naar het digitale domein. Tot september van dit jaar bedroeg het aantal aangiftes van cybercrime 9.561. Dat is bijna net zoveel als in hel 2020, toen de politie 10.177 aangiftes ontving. In vergelijking met de eerste acht maanden van 2019 steeg het aandeel cybercriminaliteit met 225 procent.

Theo van der Plas, programmadirecteur Digitalisering en Cybercrime, zegt dat cybercriminaliteit al vóór 2019 aan een opmars bezig was. Door de coronapandemie is deze ontwikkeling in een stroomversnelling geraakt. “Mensen werden digitaal meer afhankelijk dus voor dieven werd het steeds interessanter om ook in die wereld te stappen”, aldus Van der Plas tegenover het Algemeen Dagblad.

De programmadirecteur benadrukt dat de drempel voor oplichters om mensen digitaal op te lichten erg laag is. Met behulp van phishingpanels en andere software kunnen fraudeurs met geringe technische kennis slachtoffers maken. Dergelijke programma’s zijn niet duur en toegankelijk voor iedereen. “Dit voelt voor hen veel makkelijker. Er is geen fysiek contact en ze voelen de pijn die hun slachtoffers hebben veel minder”, zo zegt Van der Plas. Volgens de meest recente cijfers ontvangt de politie dagelijks gemiddeld honderd aangiften van WhatsApp-fraude. De schade hierdoor wordt geschat op 13 miljoen euro.

De politie houdt er rekening mee dat internetoplichting en andere vormen van cybercrime de komende jaren hard zal groeien. “Criminelen ontwikkelen zich razendsnel, maar we zien dat veel mensen nog steeds het gevoel hebben dat het hen niet zal overkomen. Zolang dat zo is, blijft er veel te halen”, zegt Van der Plas.

De historisch lage cijfers van traditionele misdrijven blijft niet op het huidige niveau, zo verwacht het hoofd van de afdeling Digitalisering en Cybercrime. Het aantal geweldsincidenten met vuurwapens en messen onder jongeren neemt bijvoorbeeld toe. “We moeten niet naïef zijn en denken dat de wereld nu definitief is veranderd. Als de gelegenheid weer toeneemt, omdat mensen minder thuiswerken, kan dat zo weer veranderen.”

Bron: ad.nl, politie.nl, vpngids.nl

Meer info over cybercrime 》

Bekijk alle vormen en begrippen 》

Tips of verdachte activiteiten gezien? Meld het hier.

Cybercrime gerelateerde berichten