Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
De Darkweb monitor: "Innovatie om nieuwe bedreigingen te bestrijden"
In het Paleis van Justitie in München hebben het Beierse Staatsministerie van Justitie (StMJ) en TNO afgelopen maandag een 'Memorandum of Understanding (MoU)' getekend om samen te gaan werken aan de versnelling van de ontwikkeling van strategische handhavingstechnologieën.
Ziggo vraagt klanten nadrukkelijk het standaardwachtwoord te veranderen
Ziggo heeft klanten gewaarschuwd voor een kwetsbaarheid in de Wifibooster Ziggo C7. De provider vraagt klanten nadrukkelijk het standaardwachtwoord te veranderen als zij dat nog niet hebben gedaan.
Chinese hacker groep 'RedDelta' richt zich op het Vaticaan en katholieke organisaties
Vanaf begin mei 2020 behoorden het Vaticaan en het katholieke bisdom Hong Kong tot verschillende katholieke kerk gerelateerde organisaties die het doelwit waren van 'RedDelta'.
Hackers groep Lazarus zet actief 'VHD-ransomware' in voor bedrijfsaanvallen
Door Noord-Korea gesteunde hackers groep Lazarus zet actief VHD-ransomware in tegen bedrijven, volgens een rapport dat gisteren is gepubliceerd door Kaspersky-onderzoekers.
Cyberterrorisme deel 4: Preventie, bescherming en beperking van cyberterrorisme
De Federal Emergency Management Agency gebruikt de term 'Whole Community Approach'.
Netflix phishing pagina schuilt achter werkende CAPTCHA
Een recente golf van phishingaanvallen die erop zijn gericht om betaalkaart gegevens en inloggegevens voor de Netflix-streamingdienst te stelen, begint met het omleiden naar een functionerende CAPTCHA-pagina om e-mail beveiligings maatregelen te omzeilen.
Europol rapport: Online jihadistische propaganda
Europol publiceert vandaag de tweede editie van zijn jaarverslag over online jihadistische propaganda.
Spear Phishing: topbedreigingen en trends, "Inbox is archief"
Als kwaadwillenden toegang hebben tot een bedrijfsaccount dan struinen ze daar weken of maanden rond.
"Naar schatting 538 miljoen euro bespaard aan ransom betalingen"
Het 'No More Ransom' Project viert vandaag zijn vierde verjaardag. Het project dat de Nederlandse politie, Europol en antivirusbedrijven Kaspersky Lab en McAfee in juli 2016 lanceerden bestaat inmiddels vier jaar.
Beveilig je databases online! "voor de lol gewist"
Duizenden "onbeveiligde databases" zijn de afgelopen dagen gewist door een aanvaller die alleen het woord "Meow" achterlaat.
Geen storing maar gijzelsoftware bij 'Garmin'
Het is al dagen niet mogelijk om sportactiviteiten te synchroniseren met de mobiele app 'Garmin Connect'. Dat geldt ook voor andere diensten van het bedrijf.