Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Oplichting / Cybercrime overzicht week 13-2020
Wat is phishing »
Europol ziet toenemende activiteit op het darkweb door coronavirus
De gelegenheid maakt de dief, en dat is tijdens deze coronacrisis niet anders. "Coronacriminaliteit maakt gebruik van de angst van de mensen, van de vraag naar info of producten die ze nodig hebben. De flexibiliteit waarmee criminele organisaties zich aanpassen aan deze crisis, is opvallend", zegt Europoldirecteur Catherine De Bolle. Een nieuw rapport van de Europese politiedienst geeft vier voorbeelden van nieuwe vormen van criminaliteit.
"Samen beschermen we de ziekenhuizen"
Momenteel wordt er in de Nederlandse zorg intensief gewerkt om iedereen in de samenleving te helpen in deze bizarre tijden van de coronacrisis.
Samen tegen Corona Hackers
De hackers die de coronacrisis gebruiken om meer campagnes en aanvallen uit te voeren, hebben er een nieuwe tegenstander bij. Een groep van bijna 400 cybersecurityexperts wereldwijd zijn een organisatie begonnen om te vechten tegen hacks gerelateerd aan het nieuwe coronavirus Covid-19.
Ransomware criminelen zetten toch data van medische instelling online na aanval
De criminelen achter de 'Maze-ransomware' hebben data online gezet van een Brits onderzoeksbedrijf dat medicijnen en vaccins voor ziektes maakt. De groep beloofde eerder dat juist niet te doen.
Meer hacks gericht op industrie, Siemens gewild doelwit
Cybersecuritybedrijf FireEye waarschuwt voor de toename van hackingtools die gericht zijn op Industrial Control Systems (ICS). Uit onderzoek van FireEye blijkt dat er steeds meer van dit soort tools verspreid worden, waardoor het veel makkelijker wordt om bedrijfssystemen binnen te dringen en te manipuleren.
Microsoft waarschuwt voor zeroday aanval
De zeroday-aanval waar Microsoft gisteren voor waarschuwde was gericht tegen Windows 7-systemen, zo laat de softwaregigant vanavond weten. In de eerste waarschuwing werd gesteld dat er "beperkte gerichte" aanvallen waren waargenomen die misbruik van twee kwetsbaarheden in de Adobe Type Manager Library maakten waarvoor nog geen beveiligingsupdate beschikbaar is.
Nu we weer online gamen door lockdown - pas op voor deze bedreigingen
Nog niet zo lang geleden beschouwden de meeste mensen gamen als iets voor kinderen en misschien tieners, niets waar volwassenen zich echt zorgen over moesten maken.
Cybercriminelen hacken bedrijf dat vaccins tegen corona gaat testen
Cybercriminelen hebben Hammersmith Medicines Research gehackt en de gestolen data online geplaatst. Het Britse medisch bedrijf kan op elk moment vaccins tegen corona gaan testen.
OM waarschuwt voor toename cybercrime tijdens coronacrisis
Het Openbaar Ministerie voorziet een toename van digitale aanvallen nu veel mensen thuiswerken door de coronacrisis. Het gaat dan niet louter om cybercriminelen die aanvallen uitvoeren, maar ook om jongeren die uit verveling bijvoorbeeld DDoS-aanvallen opzetten, zegt openbaar aanklager cybercrime Lodewijk van Zwieten.
Franse ziekenhuizen doelwit van DDoS-aanval
Een reeks Franse ziekenhuizen is getroffen door een DDoS-aanval. Zowel e-mailaccounts als thuiswerk software van L'assistance publique-Hôpitaux de Paris (AP-HP) waren door de aanval een uur lang niet bereikbaar.