Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Phishing, nepshop en fraude meldingen week 39-2021
Het melden van 'digitale oplichting' pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?!, Radar, Kassa, of Fraudehelpdesk dan weten, want Samen bestrijden we cybercrime / digitale fraude. Ben je slachtoffer geworden van oplichting doe dan 'altijd' aangifte bij de politie.
Hij ontsnapte aan de grootste politie actie op het Darkweb - Deel 1: 'Nu is hij terug'
'DeSnake' is blijkbaar ontsnapt aan de 'take down' van AlphaBay door de opsporingsdiensten. De beheerder sprak met WIRED over zijn terugkeer - en de wederopstanding van de beruchte ondergrondse marktplaats. In deze 4-delige reeks nemen we je me in het donkere brein van 'deSnake'. Elke zaterdag, 4 weken lang op Cybercrimeinfo.nl.
Beleggen in bitcoins? 80% verliezen al hun geld!
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) ontvangt meer vragen en klachten over dubieuze internationale valuta en cryptomunten. Buitenlandse partijen die deze beleggingen aanbieden, adverteren steeds vaker op sociale media. Dat het om beleggingen met grote risico’s gaat, laten de aanbieders in het midden. Nederlanders riskeren hierdoor veel geld te verliezen.
Phishing aanval met Apple AirTag
Securityspecialist Brian Krebs adviseert Apple-gebruikers om op te passen met 'AirTags' die ze op straat vinden. Met de ingebouwde NFC-chip in iPhones kunnen eerlijke vinders achterhalen wie de eigenaar van de verloren AirTag is. Hackers en cybercriminelen kunnen deze feature misbruiken om nietsvermoedende slachtoffers om te leiden naar een phishing-pagina.
15 jarige krijgt jeugddetentie en leerstraf voor phishing en webshop fraude
De rechtbank Amsterdam heeft een vijftienjarige jongen wegens phishing en pakketfraude veroordeeld tot jeugddetentie en een leerstraf. Volgens de rechter maakte de tiener onderdeel uit van een criminele organisatie die slachtoffers maakte op onder andere Marktplaats en 2ehands.be. Slachtoffers werden benaderd via gekaapte en malafide accounts door personen die zich voordeden als kopers en verkopers van op de websites aangeboden goederen.
Cybercriminelen gingen afgelopen jaar 67% sneller te werk
Cybercriminelen gingen het afgelopen jaar maar liefst 67 procent sneller te werk dan in 2020. De gemiddelde breakout time, de tijd waarin cybercriminelen zich na eerste toegang kunnen bewegen in meerdere systemen, bedroeg het afgelopen jaar slechts 1 uur en 32 minuten. In 2020 lag de gemiddelde break out time nog op 4 uur en 37 minuten. Dit blijkt uit het jaarlijkse 'Threat Hunting Report' van CrowdStrike.
Het moet anders en het kan anders, overheid te traag
Nederlandse bedrijven en belangenorganisaties werken aan een eigen alarmsysteem tegen hackers. Bedrijven die een veiligheidsrisico lopen, moeten via dat systeem sneller gewaarschuwd worden dan via het huidige waarschuwingssysteem van de overheid.
Reactie minister op rapport 'Binnen zonder kloppen'
Het kabinet wil de digitale weerbaarheid van het onderwijs vergroten. In het middelbaar en hoger onderwijs zijn de afgelopen tijd belangrijke stappen gezet om dat te realiseren, maar er zijn aanvullende maatregelen nodig. De overheid wil onder meer dat alle onderwijsinstellingen aansluiting zoeken bij een Security Operations Center (SOC) en dat een onafhankelijk externe partij periodiek een audit uitvoert naar de bestaande beveiligingsmaatregelen.
Traditionele criminaliteit neemt verder af cybercriminaliteit neemt verder toe
De misdaad is in de meeste gemeenten in de eerste negen maanden van het jaar tot een historisch laag niveau gedaald. Het aantal aangiftes van online criminaliteit zit daarentegen in de lift. Deze trend is te verklaren door de coronapandemie in combinatie met de strenge coronamaatregelen.
Bemmel - Bankhelpdesk fraude
Zaaknummer: 2021278411
Overzicht cyberaanvallen week 38-2021
Zorggroep Charim (NL) getroffen door ransomware aanval, onderzoek naar omvang kan weken duren, RTL Nederland betaalde criminelen losgeld na ransomware aanval en een overzicht van door ransomwaregroepen gebruikte kwetsbaarheden. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.
Cybercrime nieuwsbrief 177 week 38-2021
Phishing-as-a-service: Betalen per phishing aanval of een abonnement, slachtoffers hebben ijzersterk argument in de rechtbank en de gevaren van de nieuwe Quantumcomputers: Ontsleutelen in één minuut waar gewone computers nu 10.000 jaar overdoen. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 177.