Morgen, 15 maart, vertel ik iets over de cyberoorlog en hybride oorlog bij VRT NWS in Het uur van de waarheid.
Deze podcast is AI-gegeneerd. (Engels)
Hybride oorlogsvoering is een term die steeds vaker opduikt in de discussie over moderne conflicten, het betreft een combinatie van conventionele militaire strategieën en niet-traditionele middelen zoals cyberaanvallen, beïnvloedingscampagnes en sabotage. Recent onderzoek toont aan dat Rusland deze strategie ook inzet om chaos te veroorzaken en de publieke opinie te beïnvloeden, met als doel bijvoorbeeld de steun voor Oekraïne te ondermijnen. Een van de opvallende manieren waarop dit gebeurt, is door online rekrutering van zogenaamde 'wegwerpagenten', mensen die freelance opdrachten uitvoeren voor buitenlandse inlichtingendiensten. Dit artikel onderzoekt deze trend van online rekrutering en de impact die dit heeft op de veiligheid van individuen en organisaties.
Online rekrutering en het gevaar van wegwerpagenten
Een opvallende trend in de recente hybride oorlogsvoering is de toename van online rekrutering voor criminele activiteiten. Zoals blijkt uit undercoveronderzoek van VRT NWS, worden in landen als België en Nederland individuen geworven via sociale media en Telegram-groepen. Deze rekruten, vaak zonder ervaring of uitgebreide kennis van digitale tools, krijgen taken zoals het verzamelen van inlichtingen, het uitvoeren van sabotage of het verspreiden van nepnieuws. De beloning voor deze activiteiten is vaak cryptomunten, wat de anonimiteit van de opdrachtgevers waarborgt.
Het undercoveronderzoek laat zien hoe een journalist in België online wordt gerekruteerd voor relatief simpele opdrachten. In dit geval wordt gevraagd om stickers te plakken met een politieke boodschap, “Fuck NATO”, in de Europese wijk in Brussel. Op het eerste gezicht lijkt dit een onschuldige taak, maar het is slechts het begin. Deze zogenaamde 'wegwerpagenten' worden langzaam maar zeker betrokken in ernstigere activiteiten, zoals het hacken van doelwitten of het uitvoeren van sabotage.
De opdrachten kunnen variëren van het verzamelen van persoonlijke gegevens van journalisten en activisten tot het uitvoeren van fysieke sabotage. In een ander geval werd een Oekraïner in januari 2024 gevraagd om een verffabriek in Polen in brand te steken, met de belofte van 4.000 dollar in cryptomunten. Dit soort opdrachten zijn een voorbeeld van de gevaren van online rekrutering, waarbij individuen, vaak zonder volledig begrip van de gevolgen, betrokken raken bij criminele activiteiten op internationaal niveau.
De rol van cryptomunten in hybride oorlogvoering
Cryptomunten spelen een cruciale rol in het faciliteren van deze online rekrutering. De anonimiteit die deze digitale valuta bieden, maakt het voor de opdrachtgevers veel gemakkelijker om betalingen te verrichten zonder dat hun identiteit of locatie gemakkelijk achterhaald kan worden. Cryptomunten zoals Bitcoin en Ethereum worden vaak gebruikt om betalingen te doen voor allerlei soorten criminele activiteiten, van het verzamelen van inlichtingen tot het uitvoeren van sabotage.
Het gebruik van cryptomunten maakt de financiering van hybride oorlogvoering moeilijker te traceren, wat in feite de efficiëntie van de aanvallen verhoogt. Voor de rekruten zelf biedt het een eenvoudige manier om betalingen te ontvangen zonder dat ze zich zorgen hoeven maken over de gevolgen van hun acties. Dit verhoogt de aantrekkelijkheid voor mensen die op zoek zijn naar snelle winst, zonder de risico’s van traditionele criminele activiteiten.
Bijvoorbeeld, de opdrachten die de journalist ontvangt, kunnen eenvoudig worden betaald via cryptomunten. In ruil voor eenvoudige acties, zoals het verspreiden van propaganda of het verzamelen van persoonlijke gegevens, kunnen de 'wegwerpagenten' aanzienlijke bedragen ontvangen. Omdat de betalingen anoniem zijn, is het moeilijk om de opdrachtgevers te traceren, wat deze manier van rekruteren bijzonder gevaarlijk maakt.
Het gevaar van gemakkelijke toegang tot cybertools
De toegankelijkheid van digitale tools maakt het gemakkelijker voor ongekwalificeerde individuen om deel te nemen aan cyberaanvallen en andere vormen van digitale sabotage. Wat vroeger voorbehouden was aan gespecialiseerde hackers of inlichtingendiensten, is nu binnen handbereik voor iedereen met toegang tot internet. In de gevallen van de pro-Russische groepen die in het onderzoek werden geïdentificeerd, blijkt uit de gesprekken dat de aanvallers geen professionele inlichtingendiensten zijn, maar gewone mensen zonder diepgaande kennis van hackingtechnieken.
De opkomst van gemakkelijk verkrijgbare hackingtools op het darkweb is een van de redenen waarom deze online rekrutering zo succesvol is. Tools voor het uitvoeren van DDoS-aanvallen, het hacken van websites of het verspreiden van malware zijn vaak gratis of tegen lage kosten beschikbaar. Hierdoor kunnen zelfs beginnende hackers deelnemen aan grootschalige aanvallen, zonder veel ervaring of kennis van de risico's. Dit maakt het mogelijk voor buitenlandse inlichtingendiensten om duizenden 'wegwerpagenten' in te zetten, die werken zonder te weten wie hun echte opdrachtgever is of wat de uiteindelijke gevolgen van hun acties zullen zijn.
Hoewel deze aanvallers vaak onervaren zijn, maakt hun gebrek aan ervaring hen juist moeilijker te traceren. Ze maken gebruik van eenvoudige tools die moeilijk te detecteren zijn, en hun anonimiteit wordt beschermd door de verspreiding van de opdrachten via platforms zoals Telegram en andere versleutelde communicatiekanalen.
Gevolgen voor de nationale veiligheid en de publieke opinie
De rekrutering van online 'freelancers' voor sabotage en cyberaanvallen heeft verstrekkende gevolgen voor de nationale veiligheid. Dit soort activiteiten kunnen leiden tot verstoringen van kritieke infrastructuren, zoals waterzuiveringsinstallaties, netwerken van overheidswebsites of zelfs de verspreiding van desinformatie die de publieke opinie kan beïnvloeden. Dit laatste vormt een significant gevaar, aangezien het de stabiliteit van democratische systemen kan ondermijnen.
De NAVO waarschuwt voor de groeiende bezorgdheid over dit soort activiteiten. James Appathurai, de adjunct-secretaris-generaal van de NAVO voor Innovatie, Hybride en Cyber, benadrukt dat deze nieuwe vorm van hybride oorlogvoering de traditionele veiligheidsmaatregelen overtreft, omdat het moeilijk is om de oorsprong van de aanvallen te traceren. De openbare opinie wordt steeds kwetsbaarder voor manipulatie door buitenlandse actoren die proberen invloed uit te oefenen op het politieke klimaat van landen, vooral wanneer ze gebruik maken van onschuldige individuen die voor hen werken zonder precies te weten wat de uiteindelijke impact van hun acties zal zijn.
De impact op de nationale veiligheid is aanzienlijk. Door het gebruik van 'wegwerpagenten' kunnen buitenlandse inlichtingendiensten aanslagen uitvoeren, informatie verzamelen en zelfs de publieke opinie beïnvloeden zonder dat ze in eigen land een voet aan de grond hebben. Dit maakt het moeilijker voor landen om effectieve tegenmaatregelen te nemen, omdat de werkelijke verantwoordelijken vaak niet direct te traceren zijn.
Het belang van bewustwording en weerbaarheid
In reactie op deze dreigingen is bewustwording cruciaal. De Belgische Staatsveiligheid en andere inlichtingendiensten wereldwijd waarschuwen voor de opkomst van dit soort online rekrutering, maar het is uiteindelijk aan de bevolking zelf om alert te blijven op de signalen van hybride oorlogsvoering. De NAVO benadrukt dat de aanvallers, hoewel ze misschien onervaren zijn, in grote aantallen opereren, waardoor de impact van hun acties versterkt wordt.
Er is een groeiende behoefte aan weerbaarheid, zowel bij individuen als bij organisaties. De publieke en privésector moeten samenwerken om zich beter te wapenen tegen de dreiging van online rekrutering en cyberaanvallen. Dit betekent niet alleen het verbeteren van technische beveiliging, maar ook het versterken van het bewustzijn over de risico’s van deelname aan cyberoperaties en het verspreiden van desinformatie.
Het voorkomen van deze vormen van digitale sabotage vereist een gezamenlijke inspanning. Het is essentieel dat overheden, bedrijven en burgers zich realiseren hoe groot de impact van hybride oorlogvoering kan zijn, en welke rol zij zelf kunnen spelen in het voorkomen van verdere schade.
Ontdek meer over cybercrime en het darkweb in onze uitgebreide bibliotheek. Voor een gestructureerd overzicht van relevante onderwerpen kun je terecht op onze onderwerpenpagina, waar je een alfabetisch gerangschikte lijst vindt. Heb je advies of hulp nodig? Digiweerbaar
Bron: VRT NWS
Reactie plaatsen
Reacties