677 miljoen euro schade door online criminaliteit tegen burgers

Gepubliceerd op 23 september 2022 om 15:00

Spoofing veroorzaakte in 2021 voor 261 miljoen euro aan schade in het betalingsverkeer. Bijna honderdduizend Nederlanders waren slachtoffer van deze vorm van online fraude. Driekwart van de gedupeerden maakte zelf het geld over naar de oplichter.

Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in het rapport 'Veiligheidsmonitor 2021'. Het onderzoek brengt het slachtofferschap in kaart en hoe Nederlanders over veiligheid denken. Het CBS voert het onderzoek iedere twee jaar uit in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Bij de laatste editie namen ruim 173.000 Nederlanders van 15 jaar en ouder mee.

Vorig jaar werden er in totaal 4,2 miljoen delicten gemeld waar slachtoffers directe financiële schade aan overhielden. Dat is een optelsom van traditionele vormen van criminaliteit, zoals diefstal en vernieling, en cybercrime. De totale schade voor beide vormen kwam in 2021 uit op 2,5 miljard euro.

Digitale criminaliteit

Fraude met online aankopen -zowel aankoop- als verkoopfraude- kwam het vaakst voor. Daarvan werden 1,3 miljoen meldingen gedaan. Tegelijkertijd is het een vorm van fraude waarbij de schade het laagst lag. Bij de helft van de meldingen lag het schadebedrag onder de 50 euro.

Naar schatting maakten cybercriminelen het afgelopen jaar zich 157.000 keer schuldig aan fraude in het betalingsverkeer. In 82.000 gevallen ging het om bancaire fraude. Daarbij probeert een oplichter op criminele wijze, veelal via phishing, toegang te krijgen tot de bankrekening van zijn slachtoffer. Hij maakt dan geld over van de bankrekening van zijn slachtoffer naar zijn eigen rekening.

CBS Online Criminaliteit 2021
Afbeelding – 1,1 MB 121 downloads

Spoofing populair bij internetcriminelen

Een andere vorm van online oplichting die voor veel slachtoffers en financiële schade zorgt, is spoofing. Internetcriminelen bellen dan naar mensen waarvan ze de nodige persoonsgegevens in bezit hebben. Deze informatie kopen ze veelal via het darkweb, of via criminele kennissen in hun omgeving.

Door speciale software verschijnt niet hun privénummer in beeld, maar het telefoonnummer van een vertrouwde instantie, zoals een bank. Degene die gebeld wordt denkt dan dat hij met een bankmedewerker te maken heeft. Als de zogenaamde werknemer vervolgens vertelt dat er zich ‘verdachte activiteiten’ hebben voorgedaan op zijn rekening en dat hij direct in actie moet komen, leidt dat vaak tot financiële schade voor het slachtoffer.

In 2021 zorgde spoofing voor 97.000 slachtoffers. Het schadebedrag wordt geschat op 261 miljoen euro. Dat is goed voor 11 procent van de totale schade door online criminaliteit. In driekwart van de gevallen maakte het slachtoffer zelf geld over naar de fraudeurs. Dat zorgde voor een schadepost van 187 miljoen euro.

Bankspoofing, waarbij een oplichter zich voordoet als een bankmedewerker, eiste 18.000 slachtoffers. De helft van de gedupeerden had een financiële schade van minimaal 4.000 euro. De totale schade door bankspoofing kwam vorig jaar uit op 94 miljoen euro. Banken vergoedden driekwart van de schade, wat neerkomt op 70 miljoen euro.

Andere populaire vormen

WhatsApp-fraude en andere vormen van vriend-in-noodfraude veroorzaakte voor 73 miljoen euro aan schade. Zo’n 26.000 Nederlanders werden de dupe van deze vorm van fraude. De helft van hen betaalde ten minste 2.000 euro lichter aan oplichters die zich voordeden als vrienden, familieleden, collega’s of kennissen. 25 miljoen euro werd vergoed door banken, creditcardmaatschappijen en online betaaldiensten, of terugbetaald door verdachten.

Helpdeskfraude zorgde in 2021 voor 14 miljoen euro aan financiële schade. Een bedrag van 4 miljoen euro werd vergoed of terugbetaald. Het versturen van nepboetes en valse facturen -ook wel Business Email Compromise genoemd- was goed voor een schadepost van 3 miljoen euro. Twee derde daarvan werd vergoed door financiële instellingen. De resterende schade van 77 miljoen euro werd veroorzaakt door andere vormen van spoofing. Ongeveer een derde (21 miljoen euro) is gecompenseerd, 56 miljoen euro kwam voor rekening van de slachtoffers.

Slachtoffers van cybercriminelen fors toegenomen

In de Cybersecuritymonitor 2021 die in juli verscheen, concludeerde het CBS al dat het aantal slachtoffers van cybercriminelen in de afgelopen tien jaar fors was toegenomen. Uit het onderzoek bleek dat jongeren tot 25 jaar doorgaans vaker het slachtoffer waren. In 2021 was gemiddeld één op de vijf jongeren van 15- tot 25-jarigen het slachtoffer van internetcriminelen. Onder 65-plussers was dit ongeveer één op de acht (12 procent). Ongeveer een vijfde van alle slachtoffers (19 procent) deed aangifte bij de politie.

Op basis van eigen cijfers berekende de Fraudehelpdesk dat er in de eerste helft van dit jaar al voor meer dan 21 miljoen euro aan schade was gemeld door online fraude. Dat is ruim 2,5 miljoen euro meer in vergelijking met dezelfde periode een jaar eerder. 18.738 slachtoffers meldden zich in de eerste zes maanden van dit jaar bij de Fraudehelpdesk.

Bron: cbs.nl, vpngids.nl

Bekijk alle vormen en begrippen

Blijf op de hoogte en schrijf je in voor de wekelijkse nieuwsbrief op zondag om 19:00

Meer actueel nieuws

Cybercrime nieuwsbrief 212 week 22-2022

Nederlanders gevaarlijk zelfverzekerd over cyberveiligheid, LinkedIn als start van social engineering en spear-phishing en 10 jaar gevangenis en tbs voor 'Mr. Dark’. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 212.

Lees meer »

10 jaar gevangenis en tbs voor 'Mr. Dark'

De 35-jarige Michael M., alias 'Mr. Dark', is donderdag veroordeeld tot tien jaar cel en tbs met dwangverpleging voor het afpersen en misbruiken van tien minderjarige meisjes en het handelen in extreme verkrachtings- en seksvideo's. Het Openbaar Ministerie (OM) had twaalf jaar cel en tbs met dwangverpleging geëist.

Lees meer »

Staatshackers hadden maandenlang ongemerkt toegang tot de computersystemen van Nederlandse bedrijven uit de lucht-, ruimtevaart- en defensiesector

Noord-Koreaanse staatshackers hadden maandenlang ongemerkt toegang tot de computersystemen van Nederlandse bedrijven uit de lucht-, ruimtevaart- en defensiesector. Daarbij is waarschijnlijk hoogwaardige kennis buitgemaakt. De daders probeerden ook geld te stelen, maar dat mislukte. Dat blijkt uit onderzoek van cybersecuritybedrijf ESET.

Lees meer »

Servers uit de lucht na onderzoek 'WeLeakInfo'

De Nederlandse politie heeft in nauwe samenwerking met de politie in België en de FBI een onderzoek gedraaid rond de online verkoop van gestolen inloggegevens en het faciliteren van DDoS aanvallen tegen betaling. Dinsdag is in België een verdachte aangehouden en zijn er huiszoekingen gedaan waarbij gegevensdragers en communicatiemiddelen in beslag zijn genomen. Tegelijkertijd zijn de criminele websites offline gehaald en de onderliggende ICT-infrastructuur in beslag genomen en ontoegankelijk gemaakt.

Lees meer »

Politie stopt internationaal verspreiding FluBot malware

De Nederlandse politie heeft vorige maand de infrastructuur van de beruchte Android-malware FluBot verstoord, waardoor de malware niet meer werkt. Het uitschakelen van FluBot was het resultaat van een internationale politieoperatie waar naast de Nederlandse politie onder andere ook Europol, de United States Secret Service en Belgische politie aan deelnamen.

Lees meer »

203 verdachten aangehouden in internationaal onderzoek “Operation SKEIN”

Het Rotterdamse cybercrimeteam (CCT) speelde een sleutelrol in een groot internationaal fraude- en witwasonderzoek genaamd “Operation SKEIN”. Op 30 mei 2022 werden in Dublin een 27-jarige man en een 25-jarige vrouw aangehouden door de Ierse politie op verdenking van witwassen en deelname aan een criminele organisatie. Het totaal van de aanhoudingen komt hiermee op 203 verdachten.

Lees meer »