De verkrijgbaarheid van anonieme simkaarten hindert de aanpak van WhatsApp fraude, aldus de politie, die stelt dat een verbod zou helpen. Daarnaast ziet de politie graag dat WhatsApp het overnemen van accounts lastiger maakt. Criminelen wisten vorig jaar meer dan 13 miljoen euro via WhatsApp fraude stelen. De politie ontving vorig jaar ruim 25.000 aangiften van WhatsApp fraude, terwijl het er in 2019 nog 650 waren. In 2018 telde de politie nog 250 incidenten.
Vriend in nood fraude
Bij WhatsApp fraude doen oplichters zich via WhatsApp voor als een bekende, familielid of vriend van het slachtoffer (VIN fraude). Vervolgens wordt er om geld gevraagd, bijvoorbeeld om een zogenaamde rekening te betalen. De rekening is vaak van een katvanger. De politie wil nu gaan inzetten om via deze katvangers de verantwoordelijke criminelen op te sporen.
Alle aangiftes van WhatsApp fraude gaan in een systeem dat zoekt naar overeenkomsten. Er wordt gekeken naar patronen om zo netwerken in kaart te brengen en te verstoren, waarbij de politie de nadruk legt op katvangers. Dit moet het lastiger voor criminelen maken om het geld weg te sluizen. Daarnaast kunnen de katvangers, die eenvoudig via hun bankrekening en telefoonnummer zijn te identificeren, politie naar de verantwoordelijke criminelen leiden.
Anonieme simkaarten
Bij onderzoek naar WhatsApp fraude en de daders loopt de politie naar eigen zeggen vaak tegen anonieme simkaarten aan. "Het zou ons als politie wel helpen als het gebruik van anonieme simkaarten afneemt en dergelijke kaarten niet meer worden aangeboden, zoals in de ons omliggende landen het geval is. Die simkaarten worden vaak gewisseld. Op het moment dat een slachtoffer bij ons aangifte doet, is dat telefoonnummer al niet meer in gebruik. Ook heeft de oplichter dan misschien al een nieuwe telefoon", zegt Yoanne Spoormans van het cybercrime team van de politie Oost-Nederland.
Buurlanden
In België en Duitsland is de verkoop van anonieme simkaarten verboden. Wie een simkaart in deze landen koopt moet zich verplicht legitimeren en wordt geregistreerd. Volgens de Belgische en Duitse autoriteiten moet de maatregel helpen bij de bestrijding van terrorisme. Er gingen ook stemmen op voor een dergelijk verbod in Nederland. Minister Grapperhaus stelde in 2019 dat een verbod op anonieme simkaarten weinig meerwaarde heeft voor opsporings- en veiligheidsdiensten. Daarnaast is een dergelijk verbod eenvoudig te omzeilen, aldus de minister.
In veel gevallen maken WhatsApp fraudeurs gebruik van een telefoonnummer dat niet bij het beoogde slachtoffer bekend is. Er wordt dan gezegd dat men vanwege bijvoorbeeld een kapotte telefoon tijdelijk een nieuw nummer heeft. Het komt ook voor dat de oplichters overgenomen WhatsApp-accounts gebruiken. Om een account te bevestigen verstuurt WhatsApp via sms een zes cijferige verificatiecode. Criminelen vragen in naam van het doelwit deze verificatiecode op, waarna die de code op zijn telefoon ontvangt.
Vervolgens wordt het doelwit door de criminelen via WhatsApp of telefonisch benaderd dat hij per ongeluk een code heeft ontvangen die eigenlijk voor iemand anders was bedoeld. De crimineel vraagt dan of het doelwit de ontvangen code kan doorsturen. Met de doorgestuurde verificatiecode kunnen de criminelen het WhatsApp-account overnemen. Zodra het account is overgenomen hebben de criminelen toegang tot de contactenlijst van het doelwit die ze gebruiken om nieuwe slachtoffers te maken. Contacten worden dan benaderd met het verzoek om geld over te maken.
Publiek private samenwerking
"We willen het criminele proces op verschillende punten verstoren en het criminelen dus moeilijker maken. Dit kan door samenwerking met verschillende partijen, zoals banken, telecom en WhatsApp. Zo zouden we graag zien dat WhatsApp-accounts niet zomaar kunnen worden overgenomen. Bijvoorbeeld doordat WhatsApp om een extra biometrische verificatie (vinger afdruk sensoren en gezichtsherkenning in mobiele telefoons) vraagt voor gebruik van WhatsApp. Daarmee voorkomen we slachtoffers", merkt Spoormans op.
Bron: politie.nl, security.nl
Meer info over ‘vriend in nood fraude’?
Tips of verdachte activiteiten gezien? Meld het hier of anoniem.
Ook horeca ondernemers onderschatten de gevaren van cybercrime
》Choose your language
De 10 belangrijkste bevindingen cybercrime uit 2020 (wereldwijd)
》Choose your language
De 5 spraakmakendste cyberaanvallen van 2020
》Choose your language
Cybercrime met 400% gestegen in 2020
》Choose your language
Hack groter dan aanvankelijk gedacht: "federale, statelijke en lokale overheden, alsook entiteiten uit de kritieke infrastructuur en bedrijven uit de private sector"
》Choose your language
"Hoe kan ik nou zo stom zijn geweest?"
Als je slachtoffer bent geworden van oplichting kan dit emotioneel heel zwaar zijn. Naast de financiële schade kun je ook last hebben van angst, schaamte, stress en een beschadigd vertrouwen in mensen. Hoe kun je hiermee omgaan?
'Safe-Inet' is uitgeschakeld
Het Virtual Private Network (VPN) 'Safe-Inet' is uitgeschakeld. Dit gebeurde in een gezamenlijke actie van verschillende opsporingsdiensten. Topcriminelen van over de hele wereld gebruikten dit netwerk. De actie vond plaats onder leiding van het Duitse Hoofdkwartier van de politie te Reutlingen, in samenwerking met Europol en opsporingsdiensten van over de hele wereld.
“In een snel digitaliserende wereld moet je meebewegen. Digitaal is inmiddels het nieuwe normaal”
De politie gaat de komende jaren 600 miljoen euro investeren om het capaciteitsprobleem aan te pakken. Het gaat daarbij onder meer over het aanstellen van extra wijkagenten om de zichtbaarheid te vergroten. De helft van het bedrag wordt aangewend om te investeren in het verbeteren van de digitale vaardigheden van agenten en digitale bereikbaar van de politie.
Meer gepersonaliseerde aanvallen in 2021
Nu veel digitale initiatieven in een sneltreinvaart zijn gerealiseerd, zijn ook veel trends sneller dan verwacht ontwikkeld.
“Als een producent software heeft aangeboden die vervolgens niet voldoet aan de digitale veiligheidseisen, is hij mogelijk aansprakelijk op grond van wanprestatie”
Gebruikers kunnen de software-ontwikkelaar aansprakelijk stellen voor de schade die een hacker heeft toegebracht als blijkt dat de cybersecurity niet op orde is. Als het product niet voldoet aan de digitale veiligheidseisen, kan de fabrikant of verkoper van de software aangeklaagd worden op grond van wanprestatie. Er zijn echter wel de nodige juridische en economische barrières die het verhalen van de schade complex maken.
"Terug naar de kantoor jungle"
De pandemie heeft de manier waarop we leven en werken radicaal veranderd. Zakelijk was de weg van de veelal veilige boardroom en kantoortuin naar de metaforische keukentafel of zolder al ingezet. De realiteit heeft de discussie omtrent thuiswerken daarmee in sneltreinvaart beslecht, debat over afname van productiviteit en effectiviteit waren overgedragen aan vertrouwen uit noodzaak en brachten nieuwe uitdagingen aan het licht.
Cyberweerbericht: “Dat hoeft voor mij niet iedere avond na het 8-uurjournaal uitgezonden te worden”
Het CDA vindt het een goed idee als de overheid een ‘cyberweerbericht’ introduceert. Daarin worden burgers gewaarschuwd als er een grote phishing aanval in aantocht is, en wat ze daar aan kunnen doen. Het CDA zou graag willen dat minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid deze mogelijkheid serieus onderzoekt.