Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Cybercriminelen werken steeds vaker samen om mkb’ers te raken
Cybercriminaliteit wordt in toenemende mate geoptimaliseerd om het lokale midden- en kleinbedrijf (mkb) te targeten. Dit blijkt uit het nieuwe BlackBerry Threat Report 2022 van BlackBerry Limited. In dit rapport worden de ontwikkelingen binnen cybercriminaliteit onder de aandacht gebracht. Het Threat Report laat daarnaast zien dat een aantal beruchte ransomware-aanvallen van vorig jaar mogelijk uitbesteed waren.
Inwoners praten elkaar bij over digitale weerbaarheid
Het slachtofferschap van online criminaliteit neemt toe, de schade groeit en de weerbaarheid blijft achter. Met het project Digitaal Veilig in de Wijk, zet Den Haag vrijwilligers in om slachtofferschap onder inwoners tegen te gaan. “Het zou fantastisch zijn als we niet alleen een netwerk hebben binnen de stad, maar ook tussen de steden.”
Cybercriminelen bestoken de wereld met cyberaanvallen vanuit Nederland
Buitenlandse hostingbedrijven helpen cybercriminelen om hun activiteiten, zoals het uitvoeren van aanvallen met gijzelsoftware, vanuit Nederland te ontplooien. Anti-spamorganisatie Spamhaus zag de afgelopen maanden tientallen criminele activiteiten op de netwerken van deze hostingbedrijven.
Nieuw waarschuwingssysteem voor cyberdreigingen van start
Nederlandse bedrijven en organisaties kunnen sinds gisteren een beroep doen op het 'Nederlands Security Meldpunt'. Dit is een nieuw waarschuwingssysteem voor cyberdreigingen dat ontwikkeld is door het bedrijfsleven. Met het meldpunt willen de initiatiefnemers de kwetsbaarheid van Nederlandse bedrijven verminderen en cybersecurity versterken.
Overzicht cyberaanvallen week 06-2022
Universiteit inventariseert 1100 ransomware-aanvallen op vitale infrastructuur, zestien Nederlandse zorginstellingen hadden last van ransomware bij leverancier en Vlaamse mkb’ers (kmo'ers) zwaarder getroffen door cyberaanvallen. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.
Cybercrime nieuwsbrief 196 week 06-2022
Stijging van ruim 47 procent met nieuwe malware, een onbereikbare website het is de nachtmerrie van elke online ondernemer en bankieren en betalen via de smartphone is dat eigenlijk nog wel veilig? Dit en meer lees je in nieuwsbrief 196.
Datalek nieuws en overzicht week 06-2022
Een datalek kan ernstige gevolgen hebben, soms worden levens totaal verwoest door dat er identiteit fraude mee gepleegd wordt.
Phishing, nepshop en fraude meldingen week 06-2022
Het melden van 'digitale oplichting' pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?!, Radar, Kassa, of Fraudehelpdesk dan weten, want Samen bestrijden we cybercrime / digitale fraude. Ben je slachtoffer geworden van oplichting doe dan 'altijd' aangifte bij de politie.
Zaak 26Hain: “What’s up pedos? :)”
“What’s up pedos?” gevolgd door een smiley. Zo begon de nu 38-jarige verdachte uit Tilburg, die afgelopen woensdag terechtstond in kinderpornozaak '26Hain', geregeld zijn chat-gesprekken op kinderpornosites op het darkweb. Het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie (OM) eiste in de rechtbank Rotterdam 48 maanden gevangenisstraf, waarvan 8 voorwaardelijk en een proeftijd van 5 jaar met reclasseringstoezicht en psychische behandeling. Het OM verdenkt hem van deelname aan een criminele organisatie in de sleutelpositie van administrator en moderator op diverse kinderpornosites op het darkweb.
Bankieren en betalen via de smartphone is dat eigenlijk nog wel veilig?
Mobiel bankieren is inmiddels bij alle banken mogelijk. Handig en snel, want card-readers en TAN-codes zijn dan overbodig. U kunt internetbankieren en zelfs contactloos afrekenen met uw smartphone. Maar is het ook veilig? En hoe zit het met contactloos betalen met de pinpas?
Hoe beschermt u uw iPhone of Android-smartphone tegen spyware
Wellicht het grootste verhaal van 2021 – een onderzoek door The Guardian en 16 andere mediaorganisaties, gepubliceerd in juli – suggereerde dat meer dan 30.000 mensenrechtenactivisten, journalisten en advocaten over de hele wereld het doelwit van 'Pegasus' kunnen zijn geweest. Pegasus is zogeheten “legale surveillancesoftware” ontwikkeld door het Israëlische bedrijf NSO. In het rapport, dat de naam Pegasus Project draagt, wordt beweerd dat de malware op grote schaal is verspreid via een verscheidenheid aan exploits, waaronder verschillende iOS zero-click zero-days.
Een onbereikbare website het is de nachtmerrie van elke online ondernemer
Op die angst speelde een 25-jarige verdachte uit Veenendaal op slinkse wijze in. Hij wordt ervan verdacht DDOS-aanvallen uitgevoerd te hebben op meer dan twintig websites van internetondernemingen, waarbij klanten online bijvoorbeeld bloemen, meubels of verf kunnen bestellen. Na de eerste aanval eiste de verdachte betalingen in bitcoins van de getroffen bedrijven. Daarmee zouden ze nieuwe aanvallen – en een langdurig onbereikbare website – kunnen voorkomen (RDDOS).