Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
700 aangiften per week "In eerste vier maanden 2020 al meer dan geheel 2019"
De afgelopen maanden is het aantal meldingen en slachtoffers van 'hulpvraagoplichting' sterk toegenomen. Vooral sinds we sociale media als gevolg van de corona-lockdown veel intensiever gebruiken om met vrienden en familie in contact te blijven, slaan oplichters grootschalig toe. De Fraudehelpdesk heeft in de eerste vier maanden van 2020 al meer meldingen over hulpvraagoplichting ontvangen dan in heel 2019. Sinds het eind april mogelijk werd om online aangifte te doen van 'vriend-in-noodoplichting', is het aantal aangiften toegenomen van 300 naar 700 per week. Nederlandse banken hebben in de lockdown-maanden maart, april en mei van dit jaar ruwweg drie keer zoveel meldingen van oplichting via sociale media ontvangen als in de laatste drie maanden van 2019. In mei ontvingen de banken naar schatting zo’n 70 meldingen per dag.
Verkeerslichtsysteem door ernstige kwetsbaarheid te hacken in meer dan 70 landen
Een ernstig beveiligingslek in een verkeerslicht controle systeem van fabrikant Swarco maakt het mogelijk om het systeem over te nemen en de werking van verkeerslichten te beïnvloeden. Op een schaal van 1 tot en met 10 wat betreft de impact van de kwetsbaarheid is die met een 10 beoordeeld.
Politie betrekt Tweakers bij opsporing
Onder de naam ‘Blueweb’ start de politie vanaf 8 juni 2020 een samenwerking met het grootste technologieplatform van Nederland: Tweakers. ‘We vragen communityleden van technologieplatform Tweakers mee te denken in cybercrime-onderzoeken. Daarmee willen we misdrijven proberen op te lossen,’ zegt Franki Klarenbeek, coördinator van het Landelijk Team Opsporingscommunicatie van de politie.
Ransomware legt autoproductie Honda wereldwijd plat
Autofabrikant Honda heeft wereldwijd verschillende producties stilgezet. Het bedrijf lijkt getroffen te zijn door een cyberaanval. De aard daarvan is niet duidelijk; er zijn geruchten dat het om ransomware gaat.
72 procent Nederlandse bedrijven minstens één cyberaanval afgelopen 12 maanden
Cyberaanvallen zijn steeds vaker gericht op mensen in plaats van op infrastructuur, bijna twee derde (61 procent) van de CSO's en CISO's noemt menselijke fouten en gebrek aan veiligheidsbewustzijn de grootste IT-beveiligingsrisico's. Dat zijn de voornaamste bevindingen van een actueel onderzoek van cybersecuritybedrijf Proofpoint.
IT bedrijf moet ransomware schade door zwakke beveiliging betalen
Een it-bedrijf dat netwerkbeheer voor een Hilversums administratiekantoor uitvoerde moet de schade door een ransomware-infectie grotendeels vergoeden, zo heeft de rechtbank Amsterdam bepaald. Het gaat om een bedrag van ruim 10.000 euro, alsmede de proceskosten van 3.100 euro. Tevens hoeft het administratiekantoor de herstelwerkzaamheden die het it-bedrijf verrichtte niet te betalen.
WhatsApp telefoonnummers met profielfoto lekken uit op Google
WhatsApp wie gebruikt het niet? Maar het gebruik is niet geheel zonder risico. De dienst eigendom van Facebook komt wel eens vaker negatief in het nieuws, hoewel de dienst de laatste tijd regelmatig problemen oplost, is dit toch wel een ernstig lek.
2020 Data Breach Investigations Report
Ieder jaar kijk ik uit naar het databreach rapport van Verizon, wat mij betreft een van de betere cyber security rapporten in de industrie. Sinds dit jaar heeft het team de CIS and MITRE ATT&CK controls gebruikt voor de mapping en ook dit jaar is het weer een waar feest om te lezen. Is het een book full of FUD? Wél als je maling hebt aan fatsoenlijke omgang met persoonsgegevens of als je niet van plan bent een euro uit te geven aan het voorkomen van cyber attacks. Níet als je al jarenlang met je poten in de klei loopt en op dagdagelijkse basis ziet wat er mis blijft gaan. Daar gaan we..
Cybercriminelen stelen ruim 4 miljoen euro van ouderen
In een omvangrijk onderzoek naar cybercriminaliteit met meer dan 200 aangiften door – veelal oudere – slachtoffers en diefstal van ruim vier miljoen euro, zijn de afgelopen weken vijf personen aangehouden. Zij worden verdacht van oplichting, computervredebreuk en witwassen. De verdachten zitten in voorarrest en zullen zich naar verwachting eind van dit jaar voor de rechter moeten verantwoorden.
Cybercrime nieuwsbrief 109 (week 23-2020)
Datalek nieuws en overzicht week 23-2020
Bij een 'datalek' gaat het om ongeoorloofde of onbedoelde toegang tot persoonsgegevens bij een organisatie. Of om vernietiging, verlies, wijziging of vrijkomen van persoonsgegevens. Onder een datalek valt dus niet alleen het vrijkomen (lekken) van gegevens, maar ook onrechtmatige verwerking van gegevens en verlies van (toegang tot) persoonsgegevens.
Oplichting / Cybercrime overzicht week 23-2020
Wat is phishing »