De Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma besloot afgelopen vrijdag een 17-jarige jongen die ervan wordt verdacht dat hij op sociale media opriep tot rellen (digitaal opruiing) in Utrecht een online gebiedsverbod op te leggen, maar is dit juridisch wel houdbaar en wenselijk?
Offline gebiedsverbod
Het offline gebiedsverbod kennen we: dat betekent dat je van de overheid niet op een bepaalde locatie mag zijn. Doe je dit toch, dan hangen er geldboetes en andere straffen boven het hoofd. Hetzelfde geldt voor een online gebiedsverbod, al heeft dat niet zozeer te maken met een fysieke locatie, maar met de hele online omgeving.
Het onderstaande is een prachtig voorbeeld voor de rechtspraak om dit in de toekomst vaker toe te passen. zo beschermen we de samenleving en onze collega's! #innovatieve #rechtspraak #online
— Geert-Jan Staal (@StaalGJ) November 27, 2021
https://t.co/zU9cXeV7sr
Online gebiedsverbod
Een zeventienjarige die via WhatsApp berichten verspreidde waarin hij mensen opriep om rellen te starten in Utrecht, heeft zo’n online gebiedsverbod gekregen. Hij mag niet alleen in WhatsApp geen opruiende berichten meer sturen, hij mag het ook niet op de rest van het internet. Doet hij dat toch wel? Dan kost dat hem 2.500 euro. De gemeente Utrecht wil de bron van de wanorde graag gericht aanpakken en denkt dat dat zo lukt.
Het online gebiedsverbod is vrij nieuw en kan worden opgelegd door burgemeesters. Zij zijn namelijk verantwoordelijk voor het voorkomen van openbare-ordeverstoringen. In eerste instantie kozen burgemeesters er vaak voor om van tevoren bij de organisator aan te geven dat het niet oké was wat iemand van plan was en dreigde de gemeente met straffen. Dit bleek een succesvolle interventie, maar zeker in het licht van coronamaatregelen en de felle oproer die hieruit voorkomt, kiezen gemeenten er nu dus ook voor om een online gebiedsverbod op te leggen.
Het betekent in het geval van de Utrecht-rellen dat de jongeman nog wel WhatsApp mag gebruiken en de rest van het internet en apps, maar zodra hij dit inzet om mensen te beïnvloeden om te gaan rellen, krijgt hij die boete van 2.500 euro. Een logische keuze, zo’n algeheel online gebiedsverbod: kies je er immers voor om hem WhatsApp te verbieden, dan zou hij op Telegram verder kunnen gaan met zijn door de gemeente ongewenste gedrag.
Eerste keer
Het is de eerste keer dat burgemeester Dijksma een dergelijk online gebiedsverbod oplegt. "We zien steeds vaker online oproepen die leiden tot wanordelijkheden en rellen. Met deze gerichte interventie pakken we dit gedrag bij de bron aan", zo stelt ze.
Maar volgens advocaat Boumanjal is de maatregel 'creatief' maar juridisch niet houdbaar. "Burgemeester Dijksma gaat over de openbare orde binnen haar eigen stad", laat hij tegenover het AD weten. "Maar zo’n online verbod gaat heel ver en haar jurisdictie te buiten, als je het mij vraagt. Zeker als meetelt dat je verworven grondrechten en vrijheden aan banden gaat leggen, terwijl er nog geen rechterlijke uitspraak is en de uitlatingen via het reguliere strafrecht zijn aan te pakken."
Ook heeft de advocaat vragen over hoe de gemeente het online gebiedsverbod handhaaft. "Wordt zijn ip-adres in de gaten gehouden, of wordt er gekeken op welke websites deze jongen komt? Welke platformen hij gebruikt? Dat lijkt me al snel in strijd met de privacyregels die er zijn." De gemeente laat daarop weten dat het gedrag van de jongen binnen de kaders van de wet in de gaten wordt gehouden.
Schadeclaim tot gevolg
Het kan ook veel verder gaan, zo ondervonden de makers van de game Roblox. Hierin zat YouTuber Ruben Sim juist online enorm te rellen. Denk aan racistische uitspraken, online pesterij, foto’s van Hitler en seksuele intimidatie, allemaal binnen een gameplatform waarop veel kinderen actief zijn. Het evenement Roblox Developers Conference moest zelfs stilgelegd worden door de vele dreigementen die de man online stuurde.
Love the particle effects, but the powerful, soothing tone is what really brings this together. https://t.co/qi6lLxEYh4
— Roblox (@Roblox) November 24, 2021
De politie moest eraan te pas komen en uiteindelijk heeft het grote invloed gehad op het gevoel van veiligheid van de mensen die bijdroegen aan de conferentie. Roblox klaagt Ruben Sim nu aan voor een bedrag van 1,6 miljoen dollar, omdat deze man het het leven van veel Roblox-spelers en -makers zo zuur maakt. Er is nog geen uitspraak gedaan, maar het wil wel zeggen dat online uitspraken niet minder zwaar worden aangerekend als de dingen die je offline zegt.
Online voelt anders
Hoewel voor veel mensen de online wereld soms als een ander gebied voelt, is het toch echt deel van het echte leven en wordt wangedrag dus ook echt berecht. Aan de andere kant is juist dat online leven zo groot dat zo’n online gebiedsverbod moeilijk te controleren is. Op dit moment is het nog een in ontwikkeling zijnde manier voor de overheid om relschoppers in te perken, dus het kan er over een jaar zomaar anders uitzien. Hoe, dat zal waarschijnlijk samenhangen met hoe meetbaar iemands online gedrag nu werkelijk is.
Poll
Online gebiedsverbod moet vaker ingezet worden door burgemeesters
Bron: anoniem, twitter.com, ad.nl, security.nl, dutchcowboys.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.
Meer nieuws
Overzicht cyberaanvallen week 51-2021
Internationale it-dienstverlener Inetum getroffen door ransomware, ransomware aanvallen op onderwijs mogen niet lonen en AvosLocker ransomware herstart in veilige modus om beveiligingstools te omzeilen. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.
Cybercrime nieuwsbrief 189 week 51-2021
Cybercriminelen weer super actief en creatief tijdens de Omikron lockdown, 21 jarige deed “voor de fun” een DDoS aanval op mijnoverheid en Nederlandse drugs export via het darkweb. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 189.
Datalek nieuws en overzicht week 51-2021
Een datalek kan ernstige gevolgen hebben, soms worden levens totaal verwoest door dat er identiteit fraude mee gepleegd wordt.
Phishing, nepshop en fraude meldingen week 51-2021
Het melden van 'digitale oplichting' pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?!, Radar, Kassa, of Fraudehelpdesk dan weten, want Samen bestrijden we cybercrime / digitale fraude. Ben je slachtoffer geworden van oplichting doe dan 'altijd' aangifte bij de politie.
Nederlandse drugs export via het darkweb
Het darkweb, het versleutelde gedeelte van het internet, staat vooral bekend als toegangspoort voor online drugshandel. Sinds de komst van Silk Road in 2011, een soort webwinkel voor onder andere drugs, hebben tientallen vergelijkbare marktplaatsen de revue gepasseerd. De belofte was telkens weer hetzelfde: de mogelijkheid tot anonieme handel in illegale goederen en diensten zoals drugs, illegale medicijnen en computervirussen. Die vlieger gaat alleen niet altijd op, want politie en justitie weten toch vaak in te grijpen. Maar er is nog een wereld te winnen, want er zijn ook een aantal blinde vlekken.
21 jarige deed “voor de fun” een DDoS aanval op mijnoverheid.nl
Het Openbaar Ministerie eist vier maanden voorwaardelijke celstraf en 240 uur taakstraf tegen een 21-jarige man die DDoS-aanvallen uitvoerde op overheidswebsites.
De politie roept bedrijven en organisaties op die worden aangevallen om hiervan aangifte te doen
De cybercrimeteams van de politie zijn extra waakzaam vanwege de recent ontdekte kwetsbaarheden in de veelgebruikte Apache Log4j-software. De politie roept bedrijven en organisaties die worden aangevallen op om hiervan aangifte te doen.
Russische cybercriminelen lekken vertrouwelijke Britse politiegegevens op het 'darkweb' nadat hun losgeld werd geweigerd
Een prominente Russische hackersgroep genaamd 'Clop' heeft vertrouwelijke informatie van de Britse politie vrijgegeven op het darkweb. Dat meldt 'The Daily Mail'. De groep heeft de gegevens gestolen van 'Dacoll', een IT-bedrijf dat onder meer de 'Police National Computer (PNC)' beheert.
Cybercriminelen weer super actief en creatief tijdens de Omikron lockdown
Cybercriminelen versturen op grote schaal phishingmails om een slaatje te slaan uit de huidige lockdown. In een e-mail, die zogenaamd van de Rijksoverheid afkomstig is, worden ondernemers, culturele instellingen en gezinnen gevraagd om een ‘steunpakket’ aan te vragen. In werkelijkheid is het een list om bankrekeningnummers en andere persoonlijke gegevens buit te maken.
VS en Groot-Brittannië helpen Oekraïne zich voor te bereiden op mogelijke Russische cyberaanval
De Verenigde Staten en Groot-Brittannië hebben cyberwarfare experts naar Oekraïne gestuurd om het land te helpen zich te verdedigen tegen Rusland. Dit is een reactie op Ruslands laatste cyberaanvallen op de elektriciteitssystemen en banken van Oekraïne. Dat meldt The New York Times.
Belgisch ministerie van Defensie getroffen door zware cyberaanval
Het Belgisch ministerie van Defensie is slachtoffer geworden van een aanval waarbij er gebruik is gemaakt van de recent ontdekte kwetsbaarheid in loggingsoftware Log4j, ook bekend als Log4Shell. Door de aanval is een deel van het defensienetwerk voorlopig niet bruikbaar, zo laat een woordvoerder tegenover VRT NWS weten. Zo is het mailsysteem al enkele dagen offline.
Overzicht cyberaanvallen week 50-2021
Beruchte ransomwaregroep gebruikt Log4j-kwetsbaarheid bij aanvallen, Grapperhaus informeert Tweede Kamer over Log4j-kwetsbaarheid en misbruik Log4j-lek negen minuten na openbaarmaking. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.