Internetoplichters zoeken steeds weer nieuwe manieren om nietsvermoedende consumenten geld afhandig te maken. Zo nemen criminelen een valse identiteit aan door middel van spoofing of doen ze zich voor als een familielid via WhatsApp-fraude. Nu is er iets nieuws: pretexting. In dit artikel leggen we uit wat het is en wat je ertegen kunt doen.
Social engineering
Pretexting is een vorm van 'social engineering'. Social engineering is een techniek die cybercriminelen gebruiken om het vertrouwen van nietsvermoedende mensen voor zich te winnen. Als ze eenmaal je vertrouwen hebben gewonnen, dan proberen ze achter je privégegevens te komen. Je kunt pretexting zien als voorwerk vóór het echte oplichtingswerk: de eerste stap is het vertrouwen winnen, de tweede stap is het ontfutselen van gegevens. Pretexting hangt dan ook veel samen met spoofing en WhatsApp-fraude.
Hoe werkt pretexting?
Het belangrijkste aspect van pretexting is dat het vertrouwen gewonnen wordt. Zonder het vertrouwen komt de oplichter namelijk niet ver. De oplichter neemt dan ook een identiteit aan van iemand die je (snel) vertrouwt, bijvoorbeeld een familielid of een bankmedewerker. Om goed in die rol te kunnen komen, speurt de oplichter het internet af op zoek naar bruikbare informatie. Als het vertrouwen eenmaal is gewonnen, gaat de oplichter naar de volgende stap: zorgen dat de ander tot actie overgaat. Denk aan het invullen van persoonlijke gegevens via een link die de oplichter heeft gestuurd of het overmaken van geld naar een bankrekeningnummer.
Pretexting bij WhatsApp-fraude
Een appje van je dochter die om geld vraagt omdat haar telefoon kapot is gegaan of je zoon die dringend geld nodig heeft vanwege openstaande rekeningen… Beide verzoeken komen van een voor jou onbekend nummer, maar daar hebben ze een goede reden voor: ze hebben een nieuwe telefoon of een nieuw telefoonnummer (zoals in de onderstaande twee voorbeelden). Groot kans dat je in dit geval met een oplichter te maken hebt.
Door middel van pretexting kan WhatsApp-fraude nog geloofwaardiger worden. De criminelen zoeken op internet naar sociale media-accounts voor informatie, zoals een profielfoto en hoe sterk de band is met de familie. Verder kunnen ze het taalgebruik van de persoon overnemen. Als iemand bijvoorbeeld zonder hoofdletters typt, kan de oplichter dit gemakkelijk overnemen.
Criminelen gaan nu zo ver dat ze zelfs je WhatsApp-account kunnen overnemen. Zo vragen ze via een onbekend nummer aan jou om een verificatiecode. Daarmee kunnen ze je WhatsApp overnemen en met dat échte nummer, weer voordoen als een familielid.
Pretexting bij telefonische spoofing
Afgelopen maanden hebben we meerdere keren aandacht besteed aan spoofing. Voor wie nog niet weet wat dit is: spoofing is een term die gebruikt wordt als iemand een valse identiteit aanneemt die voor jou bekend en betrouwbaar is, zoals een bankmedewerker. Veel mensen, met name ING-klanten, werden voor duizenden euro’s opgelicht.
Een nepbankmedewerker belt nietsvermoedende consumenten op met de mededeling dat er ongebruikelijke activiteiten zijn gevonden rondom je bankrekening. Zo zeggen ze bijvoorbeeld dat iemand toegang probeerde te verschaffen om het spaargeld over te zetten naar een andere rekening. Het gemene spelletje van de oplichter: hij gebruikt een truc waarbij het echte telefoonnummer van de bank wordt getoond. Zo ben je sneller geneigd de nepbankmedewerker te geloven. Om je geld veilig te stellen, moet je het overmaken naar een zogeheten kluisrekening. Maar de kluisrekening is in handen van de oplichters en jij bent vervolgens je geld kwijt.
Wat kun je doen tegen pretexting?
Pretexting draait, zoals je hebt gelezen, om vertrouwen. Met een beetje gezond wantrouwen kom je al heel ver, maar het is goed om de volgende tips in acht te nemen en te gebruiken voor als je in een situatie terechtkomt die je niet helemaal vertrouwt.
A = alert blijven
- Deel geen codes met anderen. Geen pincodes en geen verificatiecodes.
B = bescherm jezelf
- Activeer tweestapsverificatie op WhatsApp. Dat doe je via Instellingen -> Account en vervolgens ‘verificatie in twee stappen’. Krijgt iemand alsnog je code? Dan moet er nog een tweede stap genomen worden om het account over te nemen.
C = check altijd
- Vraagt een onbekend nummer om geld? Bel diegene. Pakt diegene niet op of hoor je diegene niet goed? Maak dan geen geld over. Dit geldt ook voor bekende nummers die om geld vragen. Altijd even bellen, dat scheelt al een hoop onzekerheid!
- Bespreek met de familie hoe jullie omgaan met geld overmaken als er sprake is van (geld)nood.
Bekijk alle vormen en begrippen
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.
Meer actueel cybercrime nieuws
2,3 miljoen dollar aan cybercriminelen betaald
Wisselkantoor Travelex betaalde 2,3 miljoen dollar aan cybercriminelen na een ransomware-aanval. De systemen van Travelex werden begin januari versleuteld door ransomware. Travelex heeft cyberecriminelen betaald om verloren data terug te krijgen blijkt uit bronnen van The Wall Street Journal.
Duitsland: Corona gerichte phishingaanval kost mogelijk tientallen miljoenen euro
De Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen is mogelijk tientallen miljoenen euro armer nadat phishers met de gegevens van duizenden mensen aanspraak hebben gemaakt op een vergoeding voor effecten van de Coronacrisis. Dat bedrag zou volgens het Duitse 'Handelsblatt' kunnen oplopen tot meer dan honderd miljoen.
Luchthaven en ziekenhuizen in Tsjechië doelwit van cyberaanvallen
De luchthaven van Praag en een regionaal ziekenhuis in Tsjechië waren afgelopen weekend doelwit van cyberaanvallen. In beide gevallen wisten de partijen de aanvallen af te slaan.
Nederlandse websites gehackt: Te koop Corona medicijnen
Cybercriminelen gebruiken verouderde Nederlandse websites om illegaal medicijnen aan te bieden tegen het coronavirus. Het cyberteam van de FIOD dat naar financiële fraude speurt, is inmiddels op ruim 70 domeinnamen gestuit.
Grenscontrole Schiphol is slecht beveiligd tegen cyberaanvallen
De grens controle systemen van luchthaven Schiphol zijn volgens de Algemene Rekenkamer slecht beveiligd tegen digitale aanvallen. Er wordt gebruikgemaakt van verouderde en kwetsbare software, en er wordt weinig rekening gehouden met rampscenario's.
Cybercrime nieuwsbrief 102 (week 16-2020)
Datalek nieuws en overzicht week 16-2020
Bij een 'datalek' gaat het om ongeoorloofde of onbedoelde toegang tot persoonsgegevens bij een organisatie. Of om vernietiging, verlies, wijziging of vrijkomen van persoonsgegevens. Onder een datalek valt dus niet alleen het vrijkomen (lekken) van gegevens, maar ook onrechtmatige verwerking van gegevens en verlies van (toegang tot) persoonsgegevens.
Oplichting / Cybercrime overzicht week 16-2020
Wat is phishing »
Schade phishing meer dan verdubbeld in 2019
De schade door phishing naar beveiligingscodes voor internetbankieren bij bankklanten is vorig jaar meer dan verdubbeld, van 3,81 miljoen euro in 2018 tot 7,94 miljoen euro in 2019.
49% toename aan verkoop cybercrime handleidingen op het darkweb
Uit onderzoek van 'Terbium Labs' blijken cybercrime handleidingen goed voor bijna de helft (49%) van de gegevens die op het darkweb werden verkocht, gevolgd door persoonlijke gegevens met15,6%.
WhatsApp-fraude flink in de lift
Het cybercrimeteam van de politie Midden-Nederland ziet een flinke toename van het aantal aangiftes van WhatsApp fraude. De slachtoffers zijn veelal 60-plussers met volwassen kinderen. De cybercriminelen doen zich voor als het kind van het beoogde slachtoffer en proberen zo veel geld af te troggelen.
Voorbereiden op digitale ontwrichting vraagt om coördinatie overheid
Op 9 september 2019 nam secretaris-generaal Siebe Riedstra van het ministerie van Justitie en Veiligheid het eerste exemplaar van het WRR-rapport ‘Voorbereiden op digitale ontwrichting’ in ontvangst. In dit rapport presenteert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) zijn analyse en adviezen op hoe Nederland voor te bereiden op een eventuele digitale ontwrichting.