Halfjaarcijfers Fraudehelpdesk, de sluiproutes van oplichters van zoekresultaat tot financiële nachtmerrie

De eerste helft van 2025 laat een verontrustende ontwikkeling zien op het gebied van digitale en telefonische fraude. Uit de nieuwste cijfers van de Fraudehelpdesk blijkt dat het aantal meldingen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar met maar liefst 50 procent is gestegen. Vooral het aantal meldingen over misleidende verkoop en nep-helpdesks springt eruit. Hoewel de totale financiële schade min of meer gelijk is gebleven, neemt het aantal slachtoffers en de impact op hun dagelijks leven sterk toe. Deze cijfers onderstrepen de noodzaak voor betere regulering en meer bewustwording.

Toename van fraudemeldingen, impact op slachtoffers groeit

In de eerste zes maanden van 2025 ontving de Fraudehelpdesk 44.506 meldingen van fraude, een stijging van bijna 15.000 ten opzichte van dezelfde periode in 2024. Het aantal mensen dat financieel is gedupeerd steeg eveneens aanzienlijk, van 4.338 naar 6.679. De totale schade bedroeg ruim 26,8 miljoen euro, vrijwel gelijk aan het voorgaande jaar. Wat opvalt is dat de psychologische impact ook bij vormen van misleiding zonder directe financiële schade merkbaar is. Slachtoffers melden gevoelens van onveiligheid, onzekerheid en verlies van vertrouwen in digitale communicatiekanalen.

Opvallend is de toename in het aantal meldingen van telefonische benadering, met een stijging van bijna 250 procent. In 2024 werden ruim vijfduizend meldingen geregistreerd, dit jaar zijn dat er al meer dan zeventienduizend. Vooral geautomatiseerde berichten die mensen via een keuzemenu doorverbinden naar een zogenaamde medewerker van een helpdesk vormen een serieus probleem. Sommige slachtoffers geven gevoelige informatie of maken zelfs geld over naar criminelen. Ook meldingen via sociale media en sms nemen toe, maar minder explosief dan de telefonische varianten.

Nieuwe trends in misleiding, tussen verkoop en oplichting

Naast de klassieke vormen van digitale oplichting is er een duidelijke toename van misleidende verkooppraktijken, een vorm van fraude die zich vaak in een grijs gebied bevindt tussen misleiding en strafbaar handelen. Veel meldingen gaan over ‘verborgen’ abonnementen. Mensen die denken een eenmalig product aan te schaffen, blijken ongewild vast te zitten aan maandelijkse betalingen voor bijvoorbeeld sportabonnementen of lifestyleproducten. Ook worden consumenten telefonisch benaderd over producten als thuisbatterijen, waarbij ze onder druk worden gezet om dure aankopen te doen die achteraf nauwelijks waarde blijken te hebben.

Een andere opvallende trend is de werkwijze van bepaalde klusbedrijven, waaronder slotenmakers, dakdekkers en ongediertebestrijders. Deze partijen verschijnen vaak bovenaan in zoekresultaten via online platforms of zoekmachines. Slachtoffers geven aan dat vooraf geen heldere prijsafspraken worden gemaakt en dat achteraf buitensporige bedragen worden gevraagd, soms voor niet-uitgevoerde werkzaamheden. Hoewel dergelijke praktijken lastig juridisch te kwalificeren zijn als oplichting, blijkt uit de systematiek en het aantal meldingen dat het om structurele misstanden gaat.

Specifieke fraudevormen, cijfers en ontwikkelingen

Wanneer we de cijfers per fraudevorm bekijken, vallen enkele uitschieters op. Bij misleidende verkoop zijn het aantal meldingen en het aantal gedupeerden bijna verdrievoudigd. In de eerste helft van 2025 zijn er 2.382 meldingen geregistreerd, tegenover 833 in 2024. De financiële schade steeg naar ruim 1,29 miljoen euro. Vacaturefraude laat een nog scherpere stijging zien, van 186 meldingen naar 3.112. Hier is de schade opgelopen van 821.000 euro naar ruim 1,5 miljoen. Deze vorm van fraude speelt vaak in op mensen die op zoek zijn naar flexibel thuiswerk en daardoor extra kwetsbaar zijn voor valse aanbiedingen.

Ook bij helpdeskfraude is sprake van een duidelijke stijging. Bancaire helpdeskfraude (inclusief nepberichten van bijvoorbeeld PayPal) leidde tot 4.570 meldingen, terwijl dat er vorig jaar nog 1.381 waren. De financiële schade bij deze vorm nam opvallend genoeg af, van ruim 4,3 miljoen naar 1,5 miljoen euro. Dit kan erop wijzen dat mensen alerter zijn geworden of eerder afhaken in het frauduleuze proces. Tegelijkertijd steeg de niet-bancaire helpdeskfraude (zoals nepberichten uit naam van Bitvavo) fors, met bijna 6.000 meldingen en ruim 2,2 miljoen euro schade, een factor 25 hoger dan het jaar ervoor.

Valse webwinkels en oplichting via verkoopplatforms blijven hardnekkige vormen van fraude. Valse webshops waren goed voor meer dan 3.100 meldingen, met ruim 2.600 financiële slachtoffers. Bij verkoopplatforms zoals Marktplaats nam het aantal meldingen licht toe, evenals het schadebedrag. Deze vormen van fraude blijven populair bij oplichters door de grote aantallen bezoekers en de anonimiteit van de platforms.

Oproep tot actie, tijd voor structurele oplossingen

Volgens Henriëtte Bongers, directeur van de Fraudehelpdesk, is het tijd voor een meer structurele aanpak. Zij pleit voor een landelijk erkend keurmerk voor klusbedrijven, om de wildgroei van malafide praktijken in te perken. Daarmee zouden consumenten beter beschermd worden tegen misleiding die nu nog net buiten het strafrechtelijke domein valt. Ook pleit ze voor strengere eisen aan online platforms en zoekmachines, zodat bedrijven die vaker worden genoemd in fraudemeldingen minder prominent in de zoekresultaten verschijnen.

Daarnaast benadrukt de Fraudehelpdesk het belang van samenwerking tussen ketenpartners, waaronder toezichthouders, consumentenorganisaties en commerciële platforms. Alleen door krachten te bundelen kan structurele verandering worden gerealiseerd. Voorlichting blijft een essentieel onderdeel van de strategie. Consumenten moeten bewust worden gemaakt van de werkwijze van oplichters, de signalen van fraude leren herkennen en weten waar ze terechtkunnen voor hulp of melding.

De cijfers uit de eerste helft van 2025 maken duidelijk dat cybercrime zich blijft ontwikkelen en dat oplichters inspelen op actuele economische en technologische ontwikkelingen. Of het nu gaat om nepvacatures, telefonische phishing of misleiding via klusdiensten, het speelveld van fraudeurs is breed en dynamisch. Deze realiteit vraagt om voortdurende alertheid, zowel bij de consument als bij de overheid en het bedrijfsleven.

Slotbeschouwing, bewustwording als wapen tegen fraude

Het sterk gestegen aantal meldingen bij de Fraudehelpdesk is niet enkel een statistisch gegeven, maar een duidelijke indicatie dat de samenleving kwetsbaar blijft voor uiteenlopende vormen van digitale en telefonische fraude. Ondanks dat de financiële schade niet significant toenam, is de impact op het dagelijks leven van slachtoffers aanzienlijk. Dat vraagt om betere regelgeving, meer transparantie en bovenal een preventieve houding bij alle betrokken partijen.

Door inzicht te geven in nieuwe fraudetrends, zoals misleidende verkoop vermomd als dienstverlening of de opmars van vacaturefraude, kan de maatschappij weerbaarder worden gemaakt tegen deze sluipende dreiging. Consumentenvoorlichting, samenwerking tussen ketenpartners en het aanpakken van misbruik van online platformen zijn geen luxe, maar noodzaak.

Overzicht fraudeontwikkelingen 2024–2025

Onderstaande tabel toont de opvallendste ontwikkelingen in fraudevormen zoals geregistreerd door de Fraudehelpdesk in de eerste helft van 2024 en 2025. Te zien is hoe sommige vormen van misleiding in een jaar tijd explosief zijn toegenomen, zowel in het aantal meldingen als in het aantal gedupeerden en de financiële schade. Dit overzicht maakt de trends inzichtelijk en laat zien waar de grootste risico’s liggen.

Wat is?

• Helpdeskfraude
  Een vorm van oplichting waarbij criminelen zich voordoen als medewerkers van bijvoorbeeld een bank, telecomprovider of softwarebedrijf. Ze bellen of mailen slachtoffers zogenaamd om hen te ‘helpen’, maar proberen in werkelijkheid geld of inloggegevens afhandig te maken.
• Misleidende verkoop
  Een verkooptruc waarbij de consument onvolledig of opzettelijk verkeerd wordt geïnformeerd. Denk aan ‘verborgen’ abonnementen of onduidelijke prijzen bij klusdiensten. Het lijkt legaal, maar de grens met oplichting is dun.
• Vacaturefraude
  Oplichters plaatsen valse vacatures (vaak voor thuiswerk) om persoonlijke gegevens of geld van sollicitanten te bemachtigen. Slachtoffers krijgen soms ‘vooraf kosten’ die ze nooit terugzien of worden ingezet voor witwaspraktijken.
• Webwinkelfraude
  Fraude via nepwebshops die producten aanbieden maar nooit leveren. Slachtoffers denken online een aankoop te doen, maar ontvangen niets of een nepproduct. De webshop verdwijnt vaak snel weer.
• Verkoopplatformfraude
  Oplichting via bekende handelswebsites zoals Marktplaats. Criminelen misbruiken het vertrouwen op deze platforms door bijvoorbeeld nepadvertenties te plaatsen of goederen niet te leveren na betaling.
• Sluiproutes van oplichters
  Een beeldspraak voor de manier waarop fraudeurs steeds nieuwe manieren vinden om slachtoffers te bereiken. Bijvoorbeeld via zoekmachines, advertenties, telefoontjes of sociale media. Ze spelen slim in op dagelijkse routines van mensen.

Ontdek meer over cybercrime en het darkweb in onze uitgebreide bibliotheek. Voor een gestructureerd overzicht van relevante onderwerpen kun je terecht op onze onderwerpenpagina, waar je een alfabetisch gerangschikte lijst vindt.

Bron: Fraudehelpdesk

Luister de podcast. Die legt complexe onderwerpen uit in eenvoudige taal, zodat iedereen het kan volgen. Te beluisteren via Spotify of YouTube.