De nieuwe Nederlandse cybersecuritystrategie, actieplan gebaseerd op vier pijlers

Gepubliceerd op 11 oktober 2022 om 15:00

First click here and then choose your language with the Google translate bar at the top of this page ↑

Maandag presenteerde het kabinet een nieuwe 'Nederlandse cybersecuritystrategie' met bijbehorende actieplan. Hierin schetst de overheid de ambities voor een digitaal veilige samenleving, alsook welke maatregelen ze gaat treffen omdat doet te realiseren. Het verhogen van de digitale weerbaarheid van de overheid en burgers is één van de pijlers die het kabinet voor ogen heeft.

De minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yeşilgöz-Zegerius onthulde de 'cybersecuritystrategie en het actieplan' (pdf) samen met de minister van Economische Zaken en Klimaat Micky Adriaansens en staatssecretaris van Digitalisering Alexandra van Huffelen.

De bewindslieden stellen dat de veiligheid in de digitale wereld achterloopt op de veiligheid in de fysieke wereld. Ze vergelijken de huidige situatie met het kopen van een auto: dan weet je als consument precies waar je aan toe bent en wat je mag verwachten op het vlak van veiligheids- en kwaliteitseisen. “De koper weet precies wat van hem of haar verwacht wordt om die auto veilig te kunnen en mogen besturen; een rijbewijs, geen alcohol, jaarlijkse APK-keuringen. Dat moet ook gebruikelijk worden voor de digitale veiligheid”, zo schrijven de bewindslieden.

De vier pijlers

In de nieuwe cybersecuritystrategie zet het kabinet haar visie uiteen over de inrichting van een veilige digitale samenleving en de rol van de overheid, bedrijven en burgers daarin. De cybersecuritystrategie is samen met het actieplan gebaseerd op vier pijlers:

  1. Het verhogen van de digitale weerbaarheid van de overheid, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties

  2. Het bieden van veilige en innovatieve digitale producten en diensten in ons land

  3. Het tegengaan van digitale dreigingen van zowel staten als criminelen

  4. Het vergroten van de digitale weerbaarheid van burgers

Hoe cyberweerbaarheid van ons land vergroten

  • Eén nationaal cybersecuritycentrum

Het kabinet heeft tal van ideeën om een de cyberweerbaarheid van ons land te vergroten. Om te beginnen gaan het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), het Digital Trust Center (DTC) en het Cyber Security Incident Response Team voor digitale dienstverleners (CSIRT-DSP) tussen nu en 2026 fuseren tot één nationaal cybersecuritycentrum. Op deze manier wil het kabinet de versplintering in het cybersecuritylandschap tegengaan en kennis en expertise op het gebied van cybersecurity samenvoegen.

  • Veiligheid van digitale producten en diensten

Om de digitale weerbaarheid van burgers te vergroten, moet er structureel aandacht komen voor de veiligheid van digitale producten en diensten in het basis- en voortgezet onderwijs. “Het is van groot belang dat burgers zoveel mogelijk in staat worden gesteld om zelfredzaam te zijn en beschikken over de nodige basiskennis en -vaardigheden om effectieve maatregelen te kunnen nemen tegen cyberdreigingen en risico’s, en dat zij deze maatregelen ook daadwerkelijk toepassen”, zo lezen we in de plannen.

  • Cyberweerbericht

Verder denkt het kabinet eraan om een ‘cyberweerbericht’ te introduceren. Het idee hierachter is dat burgers tijdig worden gewaarschuwd voor actuele digitale dreigingen. Oud-Tweede Kamerlid Chris van Dam (CDA) kwam twee jaar geleden met het idee voor een ‘cyberweerbericht’. “Zoals iedereen die aan hooikoorts lijdt gewaarschuwd wordt voor een pollenstorm uit het noorden of een kudde zetmeel uit het zuiden, zo kan ik me ook voorstellen dat de gebruiker van digitale middelen, de burger, gewaarschuwd wordt voor een nieuwe phishinggolf die er via bank X of Y aankomt en wat je dan moet doen”, zei Van Dam destijds. Toenmalig minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zei het idee van een digitaal weerbericht “heel interessant” te vinden.

  • Landelijk Dekkend Stelsel van samenwerkingsverbanden

Een ander initiatief van het kabinet is om het Landelijk Dekkend Stelsel van samenwerkingsverbanden op het gebied van cybersecurity (LDS) te versterken en uit te breiden. Dat is door oud-minister Grapperhaus in werking gezet om de informatie-uitwisseling over digitale dreigingen tussen de Rijksoverheid, commerciële partijen en bedrijven die in de vitale sector werkzaam zijn te vergemakkelijken. In de ogen van het kabinet moeten er meer schakelorganisaties binnen het LDS komen.

  • Stevige wettelijke eisen voor veiligheid en toezicht op naleving

De regering zet verder in op “stevige wettelijke eisen voor veiligheid en toezicht op naleving”. Door de herziening van de Netwerk- en informatiebeveiligingsrichtlijn (NIB2) krijgen meerdere bedrijven en sectoren met strengere beveiligingsregels te maken. De Cyber Resilience Act, de Europese cybersecurityverordening die in 2024 in werking treedt, speelt daarbij een belangrijke rol. Fabrikanten van Internet of Things toepassingen (IoT) en andere ICT-producten en -diensten krijgen een wettelijke zorgplicht opgelegd.

  • Online aangifte voor meer vormen

Om burgers de mogelijkheid te bieden om snel en adequaat op cyberincidenten te reageren, kunnen zij vanaf 2023 voor meerdere vormen van cybercrime online aangifte doen. Momenteel kunnen slachtoffers online melding maken van internetoplichting, phishing, WhatsApp-fraude en helpdeskfraude. Om welke digitale misdrijven het gaat laat het kabinet in het midden: dat is aan de politie en het Openbaar Ministerie (OM) om te bepalen.

Daarvoor stelt de politie jaarlijks een veiligheidsbeeld over cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit op. Daarin worden de belangrijkste fenomenen, werkwijzen en het risico hiervan voor de samenleving geschetst. De uitkomst vormt de leidraad voor de politie en het OM om prioriteiten te stellen.

Grote rol weggelegd voor de overheid

“Digitale weerbaarheid is echt belangrijk en dat ervaren we allemaal. Dat vraagt in deze tijden om een overheid die actief bijdraagt aan onze digitale slagkracht”, zo zegt minister Adriaansens over de nieuwe cybersecuritystrategie van het kabinet.

Minister Yeşilgöz-Zegerius sluit zich daar bij aan. “De digitale dreiging neemt fors toe waarbij criminelen en vijandige staten onze belangen bedreigen zoals de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid concludeert. Daarom is nu actie nodig om onze digitale weerbaarheid te verhogen, het stelsel te versterken en de dreiging aan te pakken.”

De minister van Justitie en Veiligheid benadrukt dat een samenhangende cybersecuritystrategie noodzakelijk is om “de economische en maatschappelijke kansen van digitalisering” te verzilveren. “Nederland is een van de meest gedigitaliseerde landen ter wereld. We werken digitaal, winkelen digitaal en ontmoeten elkaar digitaal. Digitale systemen vormen het ‘zenuwstelsel’ van onze maatschappij. Daarom moeten we deze systemen beschermen en zorgen dat we voorbereid zijn als er toch iets mis gaat.”

Staatssecretaris Van Huffelen legt uit waarom wet- en regelgeving nodig is om ons land digitaal veiliger te maken. “Veiligheid en vertrouwen zijn in de digitale wereld, net zoals in de fysieke wereld, een absolute randvoorwaarde. Stevige wet- en regelgeving en toezicht moeten ons helpen de digitale wereld veiliger te maken. De hele overheid moet hierin voorop lopen en samenwerken met een netwerk van publiek en private partners.”

Investeren in cybersecurity

Op Prinsjesdag kondigde het kabinet aan dat het de komende jaren miljoenen euro’s gaat investeren in cybersecurity. Zo krijgt het OM er structureel 12 miljoen euro bij om de opsporingscapaciteit in het digitale domein te vergroten. De begroting van de Autoriteit Persoonsgegevens stijgt van 29 miljoen euro naar 41,4 miljoen euro. In de loop van volgend jaar komt er een algoritmetoezichthouder. Die moet erop toezien dat algoritmes niet leiden tot discriminatie en etnisch profileren.

De Algemene en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD en MIVD) krijgen er eveneens miljoenen bij. De begroting van de AIVD loopt op tot 86,5 miljoen euro in 2027. Het budget van de MIVD stijgt van 17,2 miljoen euro naar 35,8 miljoen euro in 2023. In 2024 komt de begroting van de MIVD uit op 71,7 miljoen euro. Het budget van Agentschap Telecom wordt verhoogd van 37,3 miljoen euro naar 41,4 miljoen euro.

Actieplan Nederlandse Cybersecuritystrategie 2022 2023
PDF – 662,8 KB 230 downloads
Nederlandse Cybersecuritystrategie 2022 2028
PDF – 715,6 KB 217 downloads

Bron: ft.com, rijksoverheid.nl, vpngids.nl

Bekijk alle vormen en begrippen

Blijf op de hoogte en schrijf je in voor de wekelijkse nieuwsbrief op zondag om 19:00

Meer actueel nieuws